Holländische Pyramiden

Zo werden ze genoemd door de Duitsers die in de meidagen van 1940 met hun invasie waren begonnen. Dat hadden ze niet eens zo gek gezien, want de bovenkant met die typische puntige vorm doet echt wel aan die van een piramide denken.
Groepsschuilplaatsen Type P, zo heten ze officieel en ze zijn nog steeds opvallende verschijningen in het linielandschap. De bunkertjes zijn nooit gebruikt en soms niet eens voltooid, overigens het woord bunker is Duits en wij zijn pas vanaf WO II dit woord gaan overnemen… in dit verhaal noem ik geheel in stijl: piramides.

Oorsprong
In de jaren 1939-1940 zijn er 700 van deze piramides gebouwd en ze werden langs de gehele linie geplaatst, tot en met het Zuidfront aan toe. Van de 700 zijn er zo’n 200 verloren gegaan, opgeblazen, weggezakt, afgevoerd. Er zijn er tegenwoordig dus nog 500 te zien, en je ziet ze overal als je je rondom de voormalige hoofdverdedingslinie bevindt. Meestal staan ze op het eerste gezicht op de meest rare plekken, eigenwijs met hun puntige rug omhoog gericht. Soms een beetje weggezakt, een echt fundament hebben ze niet in de meestentijds nogal drassige Hollandse bodem. Soms lijken ze zo heerlijk in de weg te staan, echter ze staan er niet voor niets en ze staan er volgens een goed doordacht plan. Of dit plan achteraf zo goed doordacht is, valt dan wel weer te betwijfelen als op het laatste moment wordt besloten de Grebbelinie, en die de Nieuwe Hollandse Waterlinie als oostfront in te zetten….

Functie
Zoal ik al schreef, de piramides staan niet zomaar op de plekken waar ze nu nog te vinden zijn. Ze werden ontworpen in een tijd waarin defensie nog dacht vanuit de manier van oorlogvoeren zoals in de oorlog die Nederland, althans gevecht technisch, gespaard bleef. Zo werd er gedacht dat bijvoorbeeld loopgraven weer erg belangrijk zouden gaan worden in een volgende oorlog. De groepsschuilplaatsen werden aangelegd in de directe nabijheid van deze loopgraven en bij bestaande  of in dezelfde tijd gerealiseerde kazematten, geschutsopstellingen, forten en werken. Ze stonden er overigens in die tijd niet zo kaal bij als tegenwoordig. Aardwerken dekten de voorzijde, maar deze zijn bij zo goed als alle piramides verdwenen. Het hoofddoel was om bescherming te bieden aan de manschappen als de loopgraven dit niet voldoende konden bieden.

Interieur
Niet alleen aan de buitenkant doen de bouwwerken aan piramides denken, ze hebben ook een ietwat vergelijkbare geheimzinnigheid wat betreft het interieur. Ruw, gesloten en vooral niet toegankelijk. Een grafmonument waarin een farao ligt opgebaard temidden van al zijn schatten is natuurlijk niet te vergelijken met een zo’n polderpiramide, maar het komt op hetzelfde neer. De mannen, 12 in totaal, moesten zich kunnen verstoppen achter de betonnen muren. Alleen verstoppen en dekking zoeken, dat was het doel. De bouwwerken hadden geen gevechtsfunctie alhoewel er wel één mitrailleurgat aanwezig was om enigszins de mannen te kunnen dekken bij binnentreden.  De ingang is een meter boven het grondvlak gemaakt, zodat tijdens inundatie (veel piramides stonden/staan in inundatievelden), het water niet naar binnen kan stromen. Het interieur bestaat uit een ingang, een verbindingsgang en een afwachtingsruimte. Er is ook een periscoopbuis aanwezig maar de periscopen zijn nooit geïnstalleerd, net zoals sommige piramides nooit zijn afgebouwd, omdat de vijand ons te snel af was.

Bunker 599
Sommige piramides zijn met soms een beetje kunst- en vliegwerk toegankelijk waardoor je een beeld kan krijgen van het interieur. Een beeld van een ruimte die bedoeld was om maximaal twaalf manschappen een gevoel van veiligheid te kunnen geven. Een heel bijzondere manier om er eentje van binnen te bekijken is een bezoek aan “Bunker 599, ofwel de doorgezaagde bunker”. Deze piramide maakt samen met een paar anderen deel uit van de Diefdijklinie, een deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 2010 is de het gebouw met een diamantzaag doormidden gezaagd en is er een open ruimte van ongeveer 1 meter gecreëerd. Hierdoor zijn de ruimten binnenin goed te zien en te beleven en kun je een voorstelling maken van de omstandigheden die de mannen mee hadden moeten maken, indien de piramide ooit zou zijn gebruikt……