Jorisz van de Spaarndammerdijk
Eeuwen na de zogenaamde Boerenkruistocht, die na de oproep van paus Urbanus II in 1095 en voor de Eerste Kruistocht (1096-1099) vertrok, dook een wagenspel op dat verhaalde van een plaatselijke kruisvaarder. In Amsterdam was een Amsterdammer de hoofdpersoon, in Haarlem een Haarlemmer, enzovoort. Het verhaal van Jorisz zal voor het eerst zijn opgevoerd in de tijd van Jacob van Maerlant en Floris V.
Jorisz van de Spaarndammerdijk woonde aan de Spaarndammerdijk (die overigens pas rond 1220 werd aangelegd). Deze gewone man werd geraakt door de woorden van Petrus de Kluizenaar. Jorisz wil samen met Petrus en andere strijders voor Christus naar Palestina gaan om het Heilig Land te veroveren voor de enig ware God. Hij doet zijn vissersbootje cadeau aan een priester en vertrekt, te voet.
Onderweg komt het boerenleger een opeenstapeling van narigheden tegen. Het grootste deel wordt onderweg vermoord, vooral na een grootschalige aanval door de Turken (Seltsjoeken). Gelukkig voor Jorisz overleeft hij de slachting. Helaas wordt hij gevangen genomen en verkocht aan een beestmens. Deze schept er het grootste genoegen in om christenen te martelen. Jorisz ondergaat alle martelingen echter lijdzaam. Uiteindelijk moet het beestmens dan ook toegeven dat Jorisz' God oneindig veel sterker moet zijn dan zijn eigen god. Het beestmens laat zich dopen. Samen met Jorisz trekt hij naar Palestina. In 1099 zorgen ze er samen voor dat Godfried van Bouillon tot koning van Jeruzalem wordt uitgeroepen.
