Marie Luc Grall: "Ieder schilderij zie ik als een gedicht."
Marie Luc Grall: "Ieder schilderij zie ik als een gedicht."
Marie Luc Grall probeert in haar werk vorm te geven aan het ongrijpbare, iets dat groter is dan haarzelf. Daarbij wordt ze geïnspireerd door de poëzie. En dan in het bijzonder de Franse poëzie.
Ik ben op bezoek bij Marie Luc Grall in haar atelier / woonhuis in de Amsterdamse Frederik Hendrikbuurt. Aan de muren hangen haar schilderijen. De Bretonse roots van Marie Luc zijn te zien: in diverse werken is Bretagne te herkennen, met name de rotsen aan de kust en de branding van de zee. In andere werken zie je de organische vormen van het lichaam.
Twee sporen
Ook belangrijk voor haar is de taal en de literatuur. Ze studeerde Lettres Modernes aan de Universiteit van Brest en tegelijkertijd was ze kunststudent aan de École des Beaux-Arts. De liefde bracht haar evenwel naar Amsterdam.
In Amsterdam bleef ze de twee sporen volgen: die van de geschreven taal en de literatuur en die van de beeldende kunst. Ze ziet veel gemeenschappelijke elementen tussen poëzie en beeldende kunst. Marie Luc: “Poëzie uit zich – net als beeldende kunst - fragmentarisch. Ieder schilderij zie ik als een gedicht. Zoals een gedicht is een schilderij niet eenduidig. Je ziet niet meteen de boodschap. Gedichten en schilderijen hebben geen doel op zich. Ze bestaan om iets anders te verwezenlijken. Ze doen een greep naar het ‘ongrijpbare’. En het is aan de toeschouwer om dat te zien, soms gebeurt dat niet meteen. Is er tijd voor nodig. En als het gebeurt kan het resultaat, op een later tijdstip in iemands leven, weer anders zijn.
De magie van kunst
Dichters streven in hun poëzie naar hetzelfde. Door middel van woorden, klanken, associaties en symbolen roepen zij een innerlijke werkelijkheid op, die de lezer tot zich kon laten doordringen. Marie Luc: “Ik wil geen anekdotische lezing van een werk. De magie van kunst is dat ze het mogelijk maakt iets te laten ontstaan wat anders onzichtbaar zou blijven. Wat dat is? Emoties, sporen van realiteit. Iedereen interpreteert het op zijn of haar eigen manier. Je leest een gedicht en je maakt het eigen. Zo zou ik willen dat het gebeurt met mijn werk: een dialoog tussen het werk en de toeschouwer. Er is eerst een emotie die je raakt, en dan ga je verder als kijker. Het werk leeft nu zijn eigen leven. De taak van de kunstenaar is voorbij.”
Om dat te verwezenlijken gebruikt ze lijnen en kleuren. Vaak maakt ze gebruik van krijt. De hardheid van krijt benadrukt de persoonlijk bewegingen van de hand, de druk van de hand op het papier, het handschrift en daarmee roept het ook de tastzin. De lijnen zijn sporen van het moment van tekenen, van de emoties die dan aanwezig zijn. Het is geen conventionele representatie van de buitenwereld. In plaats van een glad beeld maakt ze een ‘ontwricht beeld’ om de kijker uit te dagen...”
Inspiratie
Welke kunstenaars en schrijvers hebben haar geïnspireerd? Wat de beeldend kunstenaars betreft noemt ze: El Greco, Goya, Tàpies (de vroege), Titus-Carmel, Fautrier (Les Otages) en Cy Twombly. “Twombly tekende en schilderde woorden en teksten in zijn werken. Het zijn prachtige doeken. Zelf begin ik soms ook een werk met het schrijven van woorden of zinnen, maar meestal schilder ik weer min of meer overheen. Verbergen en tegelijkertijd laten zien. In dezelfde beweging.”” Van de Nederlandse hedendaagse kunstenaars noemt ze Toon Verhoef.
Wat betreft de dichters noemt ze Victor Hugo, Charles Baudelaire, Mallarmé, Fernando Pessoa en Paul Celan. Ook de schrijver Bataille. Naar aanleiding van het boek van de laatste ‘Les larmes d'Eros’ heeft ze een aantal werken gemaakt die geëxposeerd werden bij de voormalige galerie Josine Bokhoven in Amsterdam.
Kunstenaarsboeken
Ze heeft diverse kunstenaarsboeken gemaakt. Een aantal uitgaven over het werk van de dichter Paul Celan, waaronder twee boeken die bij Atalanta Pers in Baarn zijn verschenen. Twee jaar geleden werd zijn 100e geboortejaar herdacht. Daarnaast leporello’s met onder meer een gedicht van Charles Baudelaire. En ‘Baigneuses’, linoleum sneden bij zes nooit eerder gepubliceerde gedichten geschreven door de Franse dichter Eugène Guillevic naar aanleiding van het werk van Marie Luc. Ze laat ze zien in haar atelierruimte.
Sleutelmoment
Heeft ze een sleutelwerk? Nee, dat heeft ze niet. Op de Rietveld Akademie heeft ze veel figuratief werk gemaakt en portretten. Met dat laatste is ze op zeker moment gestopt. Het proces was al geruime tijd gaande, maar ze weet nog goed het moment dat ze echt ermee stopte : ze was bezig met een portret van een dame. Ze vroeg zich allang af: ‘Wat ik wil ik ermee?, Moet het fysiek kloppen of moet het psychologisch kloppen?’ Ze wilde gaan voor een soort ongrijpbaar essentie, iets dat ze herkent in het werk van Giacometti bijvoorbeeld.. Dus al heeft ze geen sleutelwerk, ze heeft wel een sleutelmoment gehad. Ze wijst het betreffende portret aan.
De Rietveld Academie
Toen ze in Amsterdam ging wonen, inmiddels al een flinke tijd geleden, ging ze eerst een jaar kunstgeschiedenis studeren. Ze switchte vervolgens naar een praktische opleiding: de Rietveld Akademie. Om toegelaten te worden werd ze beoordeeld door een commissie waarin de dichter Jan Elburg, een van de 50-tigers zat. In haar portfolio lag onder andere een zelf geschreven en geïllustreerde bundel gedichten. Ze denkt dat dat een beslissende rol heeft gespeeld. Ze werd toegelaten. Ze maakte de opleiding af. Om vervolgens echt inkomsten te kunnen krijgen studeerde ze ook af aan de Amsterdamse Universiteit in Franse taal en literatuur. Zo werd ze naast kunstenaar ook vertaler, onder andere deed ze de ondertiteling van films, teksten voor het Rijksmuseum, commerciële en wetenschappelijke teksten.
Tot slot: wat is haar filosofie?
“Mijn werk is vrij existentieel, het gaat over hoe ik in het leven sta. Laatst vroeg mijn kleinkind : “Wanneer heb je besloten kunstenaar te worden? Haar vraag verraste me. Het was geen beslissing. Het is er altijd geweest, het is een vorm van in het leven staan. Hoewel mijn werk niet sociaal geëngageerd is, zag ik en zie ik het nog steeds als een taak. Iets dat ik aan anderen, aan de maatschappij wil geven, hoe klein hoe miniem het ook is.”
Afbeeldingen
1) portret Marie Luc Grall, 2) Bretagne, 100x70cm, 3) Sans titre, 4) Dedans, 100x70cm, 5) Dans le temps, 120x100cm, 6) Portret van een dame, 7) Sferen project Sloterdijk, 200x200cm, 8) Des voix d'ailleurs, 80x70cm, 9) Les Larmes d'Eros in galerie, 10) Kunstenaarboek JE, 11) Baigneuses poème de Guillevic, 12) Torso, 100x70cm, 13) Celan Kunstenaarsboek, 14) Spleen van Baudelaire, 15) Au Bout du Monde
