Rudi van Dantzigs verblijf in Friesland tijdens de Tweede Wereldoorlog (4)

Rudi van Dantzigs verblijf in Friesland tijdens de Tweede Wereldoorlog (4)

Rudi van Dantzig verbleef in de Tweede Wereldoorlog als elfjarig Amsterdams jongetje bij het gezin van Wabe en Akke Visser in Laaksum, een dorpje aan het IJsselmeer in Zuidwest Friesland in de buurt van Warns. Hij schreef er een autobiografische roman over die een bestseller werd: ‘Voor een verloren soldaat’.

Rudi van Dantzig overleed op 19 januari 2012. In het blad van het Histoarysk Wurkferbân Gaasterlân schreef Iris Maaskant een uitgebreid artikel over Van Dantzigs verblijf in Friesland.

Iris Maaskant zocht de leden van de familie Visser, waar Van Dantzig was ondergebracht op om het verhaal van Van Dantzig te toetsen aan hun eigen herinneringen. Alle kinderen van Wabe en Akke waren nog in leven en hadden veel te vertellen, niet alleen over Rudi van Dantzig, ook over het leven in Laaksum, zoals het in de oorlogsjaren en ver daarvoor was.

Van Dantzig ging naar de christelijke lagere school in Warns. Het hoofd van die school was meester de Jong. We zullen hem nog tegenkomen. Hij is mijn grootvader, pake in het Fries. Zijn voornaam was Lucas.

We publiceren het verhaal in afleveringen. Elke week verschijnt er een nieuwe aflevering.

Aflevering 4

Ook was hij bezorgd dat het boek zijn Friese familie van hem zou vervreemden. Toch kwam het boek voor hen niet onverwacht, want hij vroeg ze toestemming in een brief om hun eigen namen in de tekst te mogen gebruiken.

Na de publicatie stuurde hij hen allen een exemplaar met een persoonlijke opdracht en een brief, waarin hij zijn ongerustheid uitte, maar ook zijn artistieke credo onder woorden bracht:

‘Het leven is soms vreemd en doet vreemde, onverwachte dingen met ons. Met mij heeft het dingen gedaan, dat realiseer ik me na 53 jaar heel sterk, die ertoe hebben geleid dat ik altijd heb gezocht uitdrukking te geven aan bepaalde emoties, angsten en verwachtingen, die het grootste deel van mijn bestaan in me hebben geleefd…’

‘Veel zal jullie vreemd zijn, veel zal jullie schokken, zoals het ook mij tot in mijn grondvesten heeft geschokt en nooit meer losgelaten’ en ‘Natuurlijk heb ik grote angst dat jullie zo geschokt zijn over wat ik schrijf dat jullie me niet meer willen kennen.’

‘ Als jullie boos zijn, blijf het dan niet te lang en vergeef het me. Jullie zijn voor mij de allernaaste familie …’

‘Ik realiseer me, dat als ik jullie niet had leren kennen, en als er niet met me was voorgevallen wat er toen voorviel, ik een totaal ander mens zou zijn geworden dan ik nu ben, oppervlakkiger waarschijnlijk en minder volledig.’

Boek bejubeld

Het boek werd bejubeld in de pers, beleefde in het eerste jaar van uitgave al zeven drukken en kreeg verscheidene prijzen, waaronder de Geertjan Lubberhuizen Prijs in 1986.

Wim Sanders schreef in het Parool dat het boek ‘door zijn intensiteit en verborgen verdriet’ moeilijk overtrefbaar was.

Aad Nuis herkende in de Volkskrant het kleine leed van de duizenden kinderen van die leeftijd, die toen ongeveer hetzelfde is overkomen: ‘Het is toch een hoekje van het leven onder de bezetting dat ik niet eerder zo levendig opgeroepen heb gezien als bij Van Dantzig.’ En ook ‘ kan het zeker het begrip vergroten voor de innerlijke werkelijkheid van zulke met schrik en afkeer beladen relaties.’

Rudi van Dantzig heeft na de verschijning van het boek altijd volgehouden dat hij zijn verhouding met de Canadese soldaat nooit eerder aan iemand had verteld, zelfs niet aan zijn ex-partner en levenslange vriend Toer van Schayk, verzekerde hij Astrid Joosten, toen hij optrad in het televisieprogramma ‘De show van je leven’.

Dat die uitspraken toch niet zo absoluut zijn, blijkt uit een interview met Bibeb, dat ik vond in Vrij Nederland van 29 september 1979. Nog geëmotioneerd door de begrafenis van zijn Friese pleegvader, die hij een paar weken eerder in Warns had bezocht, vertelde hij ‘zijn geheim’ kort maar volledig aan Bibeb, zeven jaar voor de publicatie van zijn boek.

In 1992 maakte Roeland Kerbosch een film naar het boek, opgenomen langs de kust van Gaasterland. Van Dantzig was niet zo blij met de film: ‘Roeland Kerbosch heeft zoveel dingen veranderd en omzeild dat ik dacht: waarom is dat boek nog nodig?’ Ook de Leeuwarder Courant was niet enthousiast: men miste de psychologische diepgang van het boek.

Afbeeldingen: film voor een verloren soldaat - 1992

Volgende week aflevering 5

https://www.geschiedenisgaasterland.nl/
https://www.geschiedenisgaasterland.nl/wp-content/uploads/2017/02/13fan-Klif-en-Gaast-2012-2.pdf

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0