Theater van de straat

In de zaal waar ooit Clara en Robert Schumann concerteerden, mochten wij in 1972 proberen  een artistiek antwoord te vinden op de vragen die rezen na Aktie Tomaat. “Wij” dat waren de jonge toneelspelers onder leiding van regisseur Leonard Frank. Frank had in de nadagen van De Nederlandse Comedie al in het Shaffyzaaltje boven gestaan met de Lusitaanse Bullebak (1). Nu stonden we er weer, maar dan in de concertzaal en als kersverse nieuwe theatergroep. We speelden Brechts eerste stuk en vernoemden onze groep daarnaar. Baal speelt Baal, dat klonk lekker. "Theater van de straat, asfalt waar ooit pluche was", herinner ik me uit de interviews die we destijds gaven.

Vijf jaar later verlieten wij het Shaffy Theater. Met de vele uitverkochte zalen, met de introductie van schrijvers als Botho Strauss, Peter Handke en Thomas Bernhard, met de ontwikkeling van het muziektheater o.l.v. Willem Breuker, Louis Andriessen en Lodewijk de Boer, pasten wij niet meer binnen de doelstelling van het Shaffy Theater, dat onbekend talent een plaats wou bieden. Na een overgangsperiode vond Baal tenslotte zijn eigen plek in Amsterdam als bespeler van Theater Frascati.

Het spelen in het Shaffy Theater was met geen ander theater te vergelijken. Destijds bestond er nog niet zoiets als 'het circuit van de kleine zalen'. Met allen die in het Shaffy Theater onderdak vonden veroverden we dat nog onontgonnen terrein van het experimentele. Toneel, dans, mime, muziektheater, video, performance, improvisatie.

Nergens anders buitelden al die theatervormen in hun verscheidenheid zo over elkaar als in het Shaffy Theater: de artistieke bijenkorf van het experimentele. Dat ik in dit alles meeliep geeft nog altijd een geweldig gevoel.

- Rudolf Lucieer

1. Bob Logger herinnert zich over de totstandkoming van deze productie het volgende: “Aan het eind van de jaren ’60 van de vorige eeuw, toen de ontevredenheid in ‘theaterland’ steeds manifester werd, hadden binnen de Nederlandse Comedie een aantal – meest jongere - acteurs zich verenigd in een werkgroep. Niet kritiek op het lopende repertoire was de directe aanleiding, doch de behoefte vorm te geven aan een geëngageerder en actueler soort theater. Met (schoorvoetende) toestemming en steun van de directie werd begin 1969 de mogelijkheid geschapen een productie voor te bereiden die beantwoorde aan de ideeën en opvattingen van de betrokkenen. De keus viel op ‘Gesang vom lusitanischen Popanz’, van Peter Weiss. Als regisseur werd aangetrokken Leonard Frank, muziek van Willem Breuker. Om praktische en principiële redenen zou de première niet uitgebracht worden in de Stadsschouwburg.

In gebouw Felix Meritis, een uit 1788 stammend verenigingsgebouw met verschillende zalen, was een jaar eerder de z.g. filmzaal ingericht voor de groep rond Ramses Shaffy, voor het programma Shaffy Chantate. Inmiddels hadden ook in andere zalen van Felix binnen- en buitenlandse experimentele theater en cabaretgroepen voorstellingen gegeven. Funhouse, een groep rond Rob van Houten, en The Sissies, hadden met technische steun van o.a. de Nederlandse Comedie hier geregeld voorstellingen verzorgd.Het lag dus voor de hand De Lusitaansche Popanz in Felix uit te brengen. Begin juni werd er in de z.g. Shaffyzaal gerepeteerd en op 11 juni was de premiére. De voorstelling werd gepresenteerd onder de Nederlandse titel: De Lusitaanse Bullebak. Een paar dagen voor de première stond in een ochtendblad een interview met enkele medewerkenden aan ‘de Bullebak’, waarin sprake was van ‘repressieve tolerantie’ van de zijde van de directie van de Nederlandse Comedie. Toen Guus Oster op zijn kantoor in de Stadsschouwburg dit las, spoedde hij zich te voet naar Felix, waar de repetitie net was begonnen. De betrokkenen werden ter plekke ter verantwoording geroepen. Later bleek de term door de interviewer te zijn toegevoegd. De voorstellingen in de Shaffy zaal verliepen op sommige avonden in een gespannen sfeer. Onder het publiek bevonden zich dan doorgaans leerlingen van de Toneelschool en studenten van het Instituut voor Dramaturgie.”

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0