VENUS – The Great Return

VENUS – The Great Return

Deze maand (t/m 2 juli) organiseert WM Gallery een bijzondere tentoonstelling met de titel 'VENUS - The Great Return'. Toen ik afgelopen zaterdag de tentoonstelling bezocht zag ik tientallen Venussen met prachtige kapsels, kralen en jurken, de ene nog verleidelijker dan de andere. De inspiratie voor al deze Venussen - gemaakt door de Poolse kunstenaar Beata Marcinkowska - is de Venus van Willendorf.

De Venus van Willendorf is 11,1 cm hoog en wordt gedateerd tussen 24.000 en 22.000 voor Christus. Het werd gemaakt in het laat-paleolithicum en werd gesneden uit oolitische kalksteen die niet in het gebied werd gevonden. Het is gekleurd met rode oker. Het beeld is een idealisering van de vrouwelijkheid.

Een volle vrouw

Er is geen direct verband met Venus, de Romeinse godin van liefde en schoonheid. Hoewel Venus oorspronkelijk een oude Italiaanse godin van de vegetatie was, beschermer van tuinen en wijngaarden. Er zou dus wel degelijk een indirect verband kunnen zijn tussen de liefdesgodin Venus en de Willendorfer Venus die samenkomen in het thema vruchtbaarheid.

Beata Marcinkowska, de maker van de werken, gaf graag nadere uitleg. Beata: “Het beeldje is gevonden tijdens een opgraving aan het begin van de vorige eeuw bij het dorp Willendorf in Oostenrijk en toont een volle vrouw met brede heupen, grote borsten en duidelijk gemarkeerde geslachtsdelen die de nadruk leggen op erotiek en het vermogen van het moederschap. Archeologen concludeerden dat het beeldje een rituele functie zou hebben kunnen gehad, het kan ook een godheid zijn geweest en daarom noemden ze het Venus.”

The Great Return  

De titel "The Great Return" slaat op de sprong van de heldin van de tentoonstelling: van het verre verleden naar het heden. “Het is de terugkeer van prehistorische Venus, de eerste verbeelding van het ideaal van schoonheid, naar de dag van vandaag. Er is ook een tweede betekenis aan "The Great Return". Dit is de tijd dat we moesten wachten om de tentoonstelling te organiseren na twee jaar uitstel als gevolg van de pandemie. Oorspronkelijk zou de tentoonstelling in 2020 worden gehouden.”

Op de tentoonstelling in Amsterdam zien we het beeld van de Venus uit Willendorf in maar liefst 58 taferelen. Het zijn kleine voorwerpen, even groot als het origineel, gemaakt van gips. Ze laten echter niet de hele figuur van Venus zien. “We zien haar alleen van voren. Maar er zijn ook enkele complete Venus-figuren te zien. Deze zijn van groter formaat, meer dan een meter hoog en als volledig object te zien. De grote figuren zijn gemaakt van plastic, de vorm is eenvoudiger en tegelijkertijd delicater. Het gezicht van de originele Venus van Willendorf is verborgen onder een ingewikkeld kapsel, in mijn versies lijken zowel de kleine als de grote op elkaar.”

Venus in het heden

Een groot deel van de tentoonstelling wordt ingenomen door kleine afbeeldingen van Venus. Er zijn maar liefst 52 objecten ingelijst in driedimensionale frames. Elk object, ondanks dat het dezelfde vorm heeft, is verschillend van elkaar. Beata: “Ik breng het beeld van de prehistorische Venus naar  verschillende contexten. Hierdoor zie je Venus in verschillende huidskleuren, met verschillende kleding en accessoires waardoor ze opvalt. Dankzij deze ingrepen verbeeld ik hoe de prehistorische Venus zou kunnen passen in het heden, maar ook in andere, meer magische contexten."

Elk van haar artistieke ingrepen is erop gericht het beeld een eigen karakter te geven. “Je zou kunnen denken dat het maken van meer exemplaren van het beeldje en het ontbreken van gelaatstrekken Venus haar identiteit ontneemt. Maar ik denk juist dat door mijn werkwijze iedere vrouw zich kan herkennen in het beeld van Venus. Alsof ze in de spiegel kijkt en een archetypisch beeld van zichzelf ziet. Iedere kijker naar de Venussen kan haar / zijn persoonlijke verhalen toevoegen. Venus zal in deze nieuwe, niet voor de hand liggende contexten, verrassen, soms entertainen> Het is onmogelijk om je ogen ervan af te houden.”

Waarom is Venus zo'n belangrijk thema voor Beata?

“Voor mij is Venus uit Willendorf van groot persoonlijk belang. Toen ik haar zag in het Natural History Museum in New York, was ik betoverd. Het was bijna een mystieke ervaring, dat kwam ook door de manier waarop ze getoond werd. Het licht bracht haar uit de duisternis van de ruimte waarin ze zich bevond. Ik zag destijds een replica van de echte Venus uit Willendorf, want het origineel staat in het Natuurhistorisch Museum in Wenen. Maar vanaf dat moment werd dit kleine beeldje mijn persoonlijke godin die me inspireerde om mijn interpretatie van vrouwelijkheid vorm te geven: een vorm die bevrijdend, onthullend, bevestigend en vreugdevol zou zijn.”

Symbool van vrouwelijkheid

De eerste Venus die ze in 2009 maakte was de Venus of Liberty. Het was een grote, ruim een meter hoge rode Venus met een diadeem om het hoofd en een lampje aan de binnenkant. "Voor mij is het een symbool van vrouwelijkheid geworden, door een vrouw gemaakt en niet een constructie van de mannelijke fantasie. Een vrouw die niets van doen heeft  met de denkpatronen van de patriarchale cultuur.”

Haar Venus is ook een gelegenheid om in te gaan op een van de belangrijkste manifestaties van vrouwelijke identiteit: het lichaam. “Tegenwoordig het lichaam voor vrouwen een taak geworden. Je moet een draai geven aan je lichaam, het op een of andere manier definiëren, om het te kunnen accepteren. Het gemiddelde  - en zelfs het minder dan gemiddelde - vrouwenlichaam staat onder  constante externe druk. Vrouwen doen nog steeds dingen die voor hen niet prettig zijn, want dat vraagt de omgeving. Het gevolg van dit nadenken was een reeks werken getiteld ‘In the Matrix of Femininity’ die in 2010 en 2011 maakte. De inspiratie vormden gesprekken met vrouwen over vrouwelijkheid.”

Een intermedia-kunstenaar

Beata Marcinkowska is al van jongs af aan kunstenaar, zegt ze. "Elke dag was ik wel artistiek bezig, in welke vorm dan. Ik ging er helemaal in op." Ze is een professionele kunstenaar sinds haar afstuderen in het vak Kunststudies. “In 2011 ben ik gepromoveerd op het gebied van beeldende kunst. Ik zeg vaak dat ik een intermedia-kunstenaar ben omdat ik vaak interdisciplinaire activiteiten onderneem.”

Beata Marcinkowska neemt deel aan solo- en groepstentoonstellingen, maar ook aan artistieke interventies, transmediale en site-specifieke activiteiten. Een belangrijk onderdeel van haar artistieke leven is het ontwerpen en geven van kunstworkshops voor kinderen, tieners en volwassenen. “Ik voer mijn eigen artistieke en sociale projecten uit voor de inwoners van mijn geboorteplaats Łódź. Ik ben ook de auteur van schoolboeken en oefenmatreiaal voor kinderen die goedgekeurd zijn voor scholen in Polen.

Beata tot slot: “Ik ben benieuwd naar de reacties uit Amsterdam op deze tentoonstelling.”

Afbeeldingen

1) In Matrix of Femininity 2, 2) In Matrix of Femininity, 2011, 3) Venus - the Great Return (Angel) 2020, 4) Venus - the Great Return (Camouflage) 2020, 5) Venus - the Great Return (from the series of Pandemic Meetings), 2020, 6) Venus - the Great Return (from the series of Swimmers) 2020, 7) Venus - the Great Return (from the series of Swimmers), 2020, 8) Venus - the Great Return (from the series of Widows) 2020, 9) Venus - the Great Return (Miami Beach), 2020, 10) Venus - the Great Return (Polar) 2019, 11) Venus - the Great Return (Stylish) 2020, 12) Venus in process, mold 2, 13) Venus my Friend (Dutchwoman 1) 2019, 14) Venus of Liberty, 2009, 15) While working 2019, 16) While working 2020, 17) the original Venus, 18) Beata Marcinkowska  

https://gallerywm.com/WP/beata-marcinkowska-venus-my-friend-03-06-02-07-2022/
https://www.artystkaartystce.eu/en/beata-marcinkowska-2/