Verborgen gangen, krotten en sloppen

Misschien is het u wel eens opgevallen… een hele smalle opening of deur tussen 2 huizen. Soms verdwijnen zelfs de huisnummers erachter. Tijdens de rondleidingen, vooral door de Jordaan, sta ik vaak stil bij een plek zoals op de foto met de vraag: Wat ontbreekt hier? Na lang kijken en overleggen komen ze vaak tot de conclusie dat er toch echt 2 huisnummers ontbreken. Wat er wel staat, is een smalle deur die nergens naartoe lijkt te gaan. Lijkt te gaan, want die deur leidt wel zeker ergens heen.

Gangen

Hierachter zit een van de vele gangen van Amsterdam . Een gang is oorspronkelijk aangelegd als precies dat, een doorgang tussen 2 huizen. Maar gedurende de 18e en 19e eeuw werd de woningnood met name in de Jordaan groot. De bevolking groeide, mede door de industrialisatie, tot 800.000, terwijl de stad ophield bij de huidige Nassaukade-Stadhouderskade-Mauritskade. Veel van de tussenruimtes werden volgebouwd. De allerarmsten woonden hier, in grote aantallen, onder afschuwelijke omstandigheden: Weinig licht en geen hygiënische voorzieningen.

Krotten & Sloppen

In 1900 werd Louis Hermans op pad gestuurd door de gemeente om naar de omstandigheden te kijken in de beruchte sloppen. Hij scheef zijn verslag in Krotten & Sloppen. "De percelen kan men alleen bereiken door een gang die 1,75m hoog en 0,78 m breed is. De 6 huisjes die daar staan, 3 aan 3, gelijken wonderwel op grote poppenhuizen of nog beter op grote hondenhokken. Alles is er even klein en beknopt. De deuringang van nr. 49 is 0,55m breed en de trap 0,49m breed. De huisjes staan zo dicht tegenover elkaar dat alleen in de bovenwoninkjes het licht een beetje kan doordringen."

...

“Het perceel is gelegen in een slop en wordt bewoond door 5 gezinnen… Een van de bovenkamers is 2m breed en 2,5m lang. Het stinkt in het vertrek naar de rook.. De schoorsteen is recht tegenover de bedstede.”

Sporen van gangen

Mede hierdoor kwam het besef dat dit niet langer kon. Er werd een woningwet ingevoerd. De sloppen werden gesloopt of gerenoveerd. De laatste pas na de oorlog trouwens. Betekent dit dat die gangen er niet meer zijn? Nee hoor, ze zijn er nog steeds. Vooral in de Jordaan zijn er nog een aantal te vinden, sommige afgesloten, maar andere zijn gewoon nog toegankelijk. En soms is het niet meer dan alleen een dichtgemetseld muurtje tussen twee huizen.Gelukkig weet Verhalenschat ze altijd blindelings te vinden tijdens een rondleiding.

Langs gangen

Een aantal weken geleden was ik nog met een groep mensen een Jordaan-wandeling aan het doen. Op de Noorderkerkstraat stonden we stil en ik vroeg mijn gasten om naar de overkant te kijken met het verzoek om te kijken naar wat ze niet zien. Druk overleg, verschillende ideeën, maar het juiste antwoord zat er niet tussen. "Let eens op de huisnummers." 9,15... nummer 11 en 13 zijn weg! Ik vraag of ze iets meer naar achteren willen gaan en of ze het kleine rode dakje tussen 9 en 15 zien. Dat zien ze en dan vertel ik ze het verhaal over de gangen en de Annunciatiegang die zich achter deze deur bevindt. Verderop in de Laurierstraat is een gang afgesloten met een hek. We kunnen er niet in, maar er wel doorheen kijken. Een voor een turen we door de tralies de lange, donkere gang in, terwijl ik citeer uit Krotten & Sloppen. Nog iets verder op de route, op de Elandsstraat wordt het nog meer bijzonder. Voor een van de deelnemers heb ik in het verleden stamboomonderzoek gedaan. Als we bij een van de gangen staan, vertel ik haar dat hier voorouders van haar hebben gewoond. Dan komt de geschiedenis in een keer heel dichtbij. Ze sluit af met... "Ik kan nooit meer normaal langs deze plek lopen, hier zit nu betekenis aan."

Ik kan alleen maar zeggen: ga zo´n gang eens bezoeken, tuur eens door een kier of bel gewoon eens bij mensen aan... of ga eens met Verhalenschat mee!

Jaar:
1900
Circa:
Ja

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0