Vestingbouwkundige utopieën op Texel

In oktober 1811 bracht keizer Napoleon een bezoek aan zijn nieuwe, Hollandse grondgebied. Een jaar daarvoor had hij zijn broer koning Lodewijk Napoleon weggestuurd en Holland ingelijfd bij het Franse keizerrijk. De belangrijkste reden voor Napoleon om Holland te bezoeken was het versterken van de kustlijn om zo sterker te staan tegenover zijn aartsvijand Engeland. Texel speelde daarbij een belangrijke rol. Napoleon had grootste plannen met Texel. Waren deze projecten uitgevoerd, dan zou Texel er heel anders hebben uitgezien.

Op 16 oktober kwam Napoleon rond drie uur ’s middags, vanuit Den Helder, op Texel aan. De keizer bezichtigde de verdedigingswerken en reed te paard naar Oudeschild, waar alle huizen waren versierd en de maire een toespraak hield. Generaal Dirk van Hogendorp schreef later dat de keizer vervolgens nog te paard langs de dijken is gereden voordat hij weer naar de sloepen ging om naar Den Helder terug te keren. Het bezoek aan Texel heeft hooguit twee uur geduurd.

Dichte mist

Tijdens de overtocht terug naar Den Helder werd het nog even spannend. De keizer wilde het grote vaarwater tussen de lage gronden (de banken) peilen. De sloep met daarin ook Van Hogendorp en admiraal De Winter werd overvallen door een dichte mist en de mannen verloren de kust uit het oog. Gelukkig was er een kompas aan boord, schrijft Van Hogendorp, ‘maar het ijzer van de degens deed de naald afwijken, waardoor wij verplicht waren ze af te doen en vóór in de boot te bergen, om ons te vergewissen waar wij waren en naar de kust te kunnen sturen. Want wij moesten zeer dicht bij den Engelsen kruiser wezen, die bij Texel lag. Het oogenblik was niet zonder gevaar.’

De keizer bleef kalm en zette het gesprek voort alsof er niets gebeurde. ‘Eindelijk werd er “land” geroepen, wat de keizer deed lachen.’ En vervolgens keerde het gezelschap per paard, ‘met een ongelooflijke snelheid’ naar Den Helder terug - aldus Van Hogendorp.

Niet uitgevoerde plannen

Fort de Schans is gebouwd in 1572 op last van Willem de Zwijger met als doel het eiland te beschermen tegen invallen van de Friezen. Het is een van de eerste echte kustbatterijen in Holland. Bovendien is fort de Schans het enig overgebleven vrijstaande fort in Nederland én een van de weinige aarden forten die bewaard zijn gebleven.

Napoleon had grootse plannen voor Texel. Het ging om vier projecten: de versterking van het oorspronkelijke fort de Schans met een grote lunet, de aanleg van een kleine oorlogshaven bij de Schans, de bouw van een omwalling rond de haven van Oudeschild en de aanleg van drie grote forten rond Oudeschild. De meeste van die plannen zijn nooit uitgevoerd. Het was te duur en in 1815 werd Napoleon verslagen bij Waterloo.

Steunforten Lunette en Redoute

Wat wel is uitgevoerd in opdracht van Napoleon is de versterking van fort de Schans aan de landzijde en de aanleg van de steunforten Redoute en Lunette ter linker- en rechterzijde van fort de Schans. Het derde steunfort aan de noordzijde is er nooit gekomen, evenmin als de wallen rond de in 1780 gegraven haven van Oudeschild en de versterking op Texels zuidpunt.

Wel werd de Schans uitgebreid met een ravelijn, een nieuwe, bredere gracht en rondom een ‘bedekte weg’ waarlangs troepen de buitenrand van het fort konden beschermen. Dit alles werd ondersteund met een inundatiesluis in de dijk, waardoor het achterliggende land onder water kon worden gezet.

Fort de Schans is geheel gerestaureerd, de restauratie van de beide steunforten Redoute en Lunette werden in 2011 afgerond

Jaar:
1815
Circa:
Ja

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0