Omschrijving
De verdedigbare FORTWACHTERSWONING uit 1895 met detaillering in neorenaissancetrant, is buiten de omgrachting gesitueerd aan de noordzijde van het fort, aan het einde van de toegangsweg vanaf de Winkeldijk. Het is een rechthoekig pand van één bouwlaag onder een zadeldak gedekt met blauwe Hollandse pannen en (ten opzichte van de voorgevel) evenwijdige nok. Op het dak zijn twee schoorstenen geplaatst waarvan één met siermetselwerk in gele baksteen. De goot is voorzien van een geprofileerde gootlijst en langs de zijgevels zijn geprofileerde windveren met makelaar en ligger aangebracht. De gevels zijn opgetrokken in baksteen in staand verband met siermetselwerk in gele verblendsteen in muizentandlijsten, in het klimmend fries als afsluiting van de verdiepte velden in de zijgevels en in de getoogde strekken. De uitgemetselde plint is deels voorzien van een natuurstenen afdeklijst. Onder de vensters zijn natuurstenen regendorpels aangebracht. Alle vensters zijn vernieuwd.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel (zuidzijde) is vijf traveeën breed met in het midden een deur met bovenlicht, geflankeerd door twee vensters met bovenlicht. Boven de ingang is een dakkapel onder een zadeldak met fronton en tweelichts draaivenster. De rechter- en linkerzijgevel hebben op de begane grond twee en op de zolderverdieping één venster. Aan de achterzijde is één klein venster en een houten aanbouw onder een lessenaarsdak. De verdedigbare woning beschikt over dikke muren en heeft rechtsachter een kelder onder de keuken.
Waardering
Het object is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een laatnegentiende-eeuwse fortwachterswoning, alsmede vanwege de gaafheid van hoofdvorm en detaillering in neorenaissancetrant (met name siermetselwerk). Tevens is het van ensemblewaarde in relatie met de overige complexonderdelen.
Verdedigingswerken. Tot de oude Stelling van Amsterdam behoort de Batterij aan het Gein, twee gesloten aardwerken uit 1800-'10, gelegen aan weerszijden van het Gein ten noordoosten van Abcoude. Aan de Angstel, ten zuidoosten van Abcoude, ligt Fort Abcoude (Molenweg), dat in de jaren 1883-'85 als eerste verdedigingswerk van de verruimde Stelling van Amsterdam werd aangelegd. Omdat het fort niet bestand bleek tegen de intussen geïntroduceerde brisantgranaat, is het als enige van de nieuwe werken volgens het oorspronkelijke, nog min of meer gebastioneerde, plan uitgevoerd. De gracht, de kazerne, het magazijn en vijf wachthuizen zijn bewaard gebleven, maar het fort is sinds de opheffing als vestingwerk in 1959 geheel met bomen en struiken begroeid geraakt. De damsluis in de Angstel behoorde tot de Stelling van Amsterdam en was bedoeld voor het ‘draszetten’ van het land in tijd van mobilisatie. Fort Winkel (Winkeldijk 16), aangelegd in 1893-'95 en Fort Botshol (Botshol bij nr. 23), uit 1895 behoren beide eveneens tot de nieuwe Stelling van Amsterdam. Beide bestaan uit een omgracht aardwerk zonder bomvrije gebouwen.
