Dubai; gebouwd uit zand, zee en lucht

Dubai is een kleine oliestaat die deel uit maakt van de Verenigde Arabische Emiraten. Ondanks de geringe geografische omvang is Dubai alles behalve klein te noemen. Het bezit zowel de grootste door mensenhanden gemaakte haven, als de hoogste wolkenkrabber ter wereld. Dit alles wordt mogelijk gemaakt door de gigantische inkomsten die de stedelijke elites vanaf de jaren zestig uit de oliewinning hebben vergaard. Maar achter al die pracht en praal gaat ook een donkere werkelijkheid schuil.

De vroegste vermelding van een nederzetting op de plek van het huidige Dubai dateert uit 1095. In 1833 werd het emiraat Dubai officieel gesticht door de Al Abu Falasa klan onder leiding van de Arabische sjeik Maktoum bin Buti al Maktoum.  In 1892 werd de kleine nederzetting een protectoraat van Groot-Brittannië en ontwikkelde zich  vanwege haar ligging aan de Perzische Golf tot een belangrijke doorvoerhaven.

Het zwarte goud

Er was echter nog niets dat wees op de spectaculaire groei die Dubai tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw zou doormaken. Dubai ’s bloeiperiode werd in 1966 ingeluid nadat er olie werd gevonden. Als gevolg hiervan betraden grote multinationals het emiraat en verdrievoudigde de bevolking binnen zeven jaar.

De Britten verlieten in 1971 de Perzische Golf, waarna Dubai met nog vijf andere emiraten de Verenigde Arabische Emiraten oprichtte. In de loop van de jaren zeventig vocht Dubai nog enkele oude grensconflicten met het grootste buuremiraat, Abu Dhabi, uit. Pas in 1979 beëindigden beide partijen dit conflict en zijn alle vijandelijkheden tussen de emiraten definitief gestaakt.  

De vlam in de pan

In 1991 brak de Golfoorlog uit tussen Irak en de Verenigde Staten. Deze instabiele situatie in de regio zorgde ervoor dat buitenlandse investeerders grote sommen geld uit Dubai weghaalden en de olieprijzen sterk stegen. Dubai realiseerde hierdoor dat het zwaar afhankelijk was van inkomsten uit de oliewinning en richtte zich in de loop van de jaren negentig op andere bronnen van inkomsten, met name in de toeristische en financiële sectoren.

De aandacht voor deze nieuwe markten spoorden veel buitenlandse investeerders en bedrijven aan om zich in Dubai te vestigen. De grootschalige bouwprojecten van de laatste 15 jaar zijn hiervan het gevolg. Ondertussen was de bevolking sinds 1970 elke tien jaar verdubbeld tot meer dan 1,2 miljoen mensen in 2005, vooral door immigratie.

“The sky is the limit”

De Dubaise bouwsector heeft de laatste 15 jaar zeer ambitieuze projecten gerealiseerd. Het woestijnstadje van welleer is nu een metropolis met glanzende kantoorgebouwen, hippe clubs en winkelcentra vol designerspullen. Een van deze projecten was de aanleg van een tweetal eilanden voor de kust in de vorm van een palmboom. Nog ambitieuzer is het project ‘The World’.  Hiervoor worden tientallen kleinere eilanden voor de kust opgespoten die gezamenlijk de zeven continenten van de wereld vormen. Andere hoogstandjes zijn het enige (zelfverklaard) zeven-sterren hotel ter wereld de Burj al Arab en de hoogste wolkenkrabber ter wereld de Burj Khalifa.  Laatstgenoemde reikt maar liefst 830 meter.

Gouden kooi

Die grandioze bouwprojecten worden mogelijk germaakt door massa's goedkope buitenlandse arbeidskrachten. Verreweg de meeste van hen komen uit India, maar ook Iran, Pakistan en Somalië. De omstandigheden waarin deze arbeiders werken komen dicht bij slavernij in de buurt. Weinig loon, gevaarlijke werkomstandigheden, erbarmelijke huisvesting en zelfs mishandelingen zijn dagelijkse kost. Wie protesteert belandt in de gevangenis. Terugkeer naar huis is door een gebrek aan geld of een paspoort vaak onmogelijk.

Het leven van de arbeiders staat in schril contrast met het jet set bestaan van Amerikaanse en Europese expats, die er komen voor hun carrière, het feesten en de luxe. Ook het leven van staatsburgers van de Verenigde Arabische Emiraten gaat over rozen. Zij zijn in Dubai verzekerd van werk met goed inkomen, hoeven geen belasting of ziektenkosten te betalen en hebben bijna allemaal bediendes tot hun beschikking. De prijs die ze betalen is een gebrek aan democratie: de stad is volledig in handen van de Al Maktoum familie.

Spookstad van de toekomst?

Al langere tijd is de discussie gaande of Dubai nog levensvatbaar kan zijn over bijvoorbeeld 50 jaar. Deze discussie is extra actueel geworden na de financiële crisis van 2008-2012. Door Dubai’ s afhankelijkheid van buitenlandse investeringen en dus van het vertrouwen van investeerders in de financiële markten, is Dubai hard getroffen door de crisis. Hiernaast bleken talloze investeringsprojecten lege hulzen te zijn. Tijdens de jaren van ongekend optimisme rond 2000 hebben veel mensen grote sommen geld in grote projecten geïnvesteerd, maar hebben dit vaak niet terug kunnen terugverdienen. Een van de redenen hiervoor is dat veel bouwprojecten bedoeld waren voor toerisme. Investeerders pompten grote sommen geld in bijvoorbeeld hotels, waarna deze winstgevend zouden worden naarmate er meer toeristen kwamen. De populariteit van Dubai als vakantiebestemming is echter tegengevallen.

Dubai staat nu voor de uitdaging de komende jaren te hervormen en een stabiele toekomst veilig te stellen. Zal de groei van Dubai alsmaar spectaculairdere vormen aannemen of is het gedoemd de spookstad van de toekomst te worden?