Een belangrijke bezigheid op melkveeboerderijen in de Krimpenerwaard was het maken van boter. Om dat proces te bespoedigen, zetten boeren zogenaamde karnmolens in.
Om van melk boter te maken moest de boer eerst het melkvet van de melk scheiden. Melkvet is het belangrijkste onderdeel van boter. De meest eenvoudige manier om dit te doen, is wachten: het melkvet komt na een paar uur vanzelf boven drijven omdat het lichter is dan het vocht. De boer schepte het melkvet, ook wel room genoemd, van de schalen en voegde er zuursel aan toe. Na een dag ontstaat zo karnsel, verzuurde room. De laatste stap was het karnen: door het karnsel in beweging te brengen worden het vet en het vocht van elkaar gescheiden. De samenklonterende vetdeeltjes vormen de boter, het vocht blijft over als karnemelk.
Het stampen of draaien van het karnsel was zwaar werk. Toen de boerderijen groter werden en het melkvee in aantal toenam was het niet meer mogelijk om de boter met de hand te karnen. Op diverse boerderijen in de Krimpenerwaard werden daarom karnmolens gebouwd. Meestal niet in een apart karngebouw, zoals op veel andere plaatsen in Nederland, maar in de stal zelf. Een karnmolen was vaak een rosmolen: het werd aangedreven door een paard. Om de molen in beweging te krijgen, liep het paard korte rondjes over het karnpad. De molen kon zo een grote karnton laten draaien, of een stamper op en neer laten bewegen.
De karnmolens namen veel ruimte in beslag en zijn daarom in de meeste gevallen afgebroken toen er machines werden ontwikkeld die het werk van de paarden konden overnemen. Toch zijn er nog een aantal rosmolens of karngebouwen bewaard gebleven. Een voorbeeld is de karnmolen op de boerderij IJsseldijk Noord 65 in Ouderkerk aan den IJssel. Deze wordt tot op de dag van vandaag door de bewoners in goede conditie gehouden.
Object Streekmuseum Krimpenerwaard (afbeelding 2 en 3): 'Karnmolen'
Het grote ronde wiel met houten tanden werd rondgetrokken, waardoor een wiel ging draaien en een plonser in de karnton in beweging kwam. Zo werd boter gemaakt. De molen werd aangedreven door een paard. De karnmolen is afkomstig uit een andere boerderij en dateert uit de 19e eeuw.
