Het gedenkteken voor de militaire en burgerlijke doden van beide wereldoorlogen is gelegen nabij de Markt van Ruiselede, in het parkje ten zuiden van de kerk.
Historische beschrijving
Gedenkteken voor de militaire en burgerlijke doden van beide wereldoorlogen, in de gemeente Ruiselede.
Vanaf 1908 werden de doden van Ruiselede op de huidige begraafplaats langs de Poekevoetweg begraven en werd het 'oud kerkhof' bij de O.L.Vrouwkerk overgebracht naar deze nieuwe begraafplaats. Pas in 1923 werd het oud kerkhof omgevormd tot een 'sieraadtuin', naar een ontwerp van een zekere Colombien.
In januari 1923 werd eveneens een commissie opgericht om een 'praalgraf' voor de oorlogsslachtoffers op te richten. Het gedenkteken moest langs twee kanten versierd zijn en moest boven de grafkelder van de omgekomen militairen geplaatst worden. Een aantal kunstenaars werd aangeschreven om ontwerpvoorstellen in te dienen, o.a. Karel Laloo, Jules Beernaerts en Aloïs De Beule. Uiteindelijk zou men kiezen voor het ontwerp van De Beule.
Deze commissie organiseerde tevens geldinzamelacties bij de lokale bevolking.
De meeste stoffelijke overschotten van de omgekomen militairen waren reeds op de nieuwe begraafplaats langs de Poekevoetweg begraven, anderen zouden nog overgebracht worden. Op het voormalige kerkhof dat nu omgevormd werd tot sieraadtuin, werd een grote grafkelder gegraven die met betonnen platen in kamers werd ingedeeld. Er werd één kamer per dode voorzien. De put werd vervolgens dichtgemetseld en daarop werd het gedenkteken geplaatst.
Het gedenkteken stelt een gewonde soldaat voor, rustend op het puin. Boven hem reikt een engel met ontplooide vleugels hem een zegekroon aan en wijst naar het kruis of naar de hemel. De namen van de 33 omgekomen militairen werden in de puinblokken gebeiteld en verguld. De bronzen plaat op de achterzijde van het gedenkteken stelt een opgeëiste arbeider in werkkledij met schop voor. Onder deze plaat werden de namen van de 10 'opgeëisten' van het 'Zivilarbeiter Bataillon' (Z.A.B.) aangebracht. Vijf van hen waren op 5 februari 1918 omgekomen bij een bomontploffing in Hooglede. Ook de namen van 3 burgerlijke oorlogsslachtoffers werden vermeld. Na de Tweede Wereldoorlog werden de namen van nieuwe oorlogsslachtoffers toegevoegd op de gedenkstenen rond het gedenkteken.
Datum van onthulling was oorspronkelijk voorzien op 11 juli, de feestdag van de Guldensporenslag. Maar 'de bronsgieter uit Brussel' (wiens naam niet gekend is) slaagde er niet in om tegen 11 juli het bronswerk te realiseren, omwille van een werkstaking. Ook de nieuwe onthullingsdatum, zijnde 15 augustus 1923 werd niet gehaald, nu omwille van een spoorwegstaking. De plechtigheden gingen uiteindelijk door op 16 september 1923.
In het erepark werd eveneens een kanon geplaatst dat als oorlogsbuit aan het gemeentebestuur geschonken was. Tijdens de 'vredesfeesten' op 17 augustus 1919 werd met dit 'kanon veroverd op den Duitsch' gepronkt in een stoet.
Beschrijving
Op een aarden heuvel met groenaanplanting en rotsblokken staat een beeldengroep. Op de geprofileerde sokkel staat een hardstenen heldenhuldekruis. Op de voorgrond bevinden zich twee vrijstaande bronzen beelden: op de rotsblokken ligt een getroffen soldaat in volle uitrusting, het geweer glijdt uit zijn hand, achter hem bevindt zich een engel die met de ene hand een lauwerkrans boven zijn hoofd houdt en met de andere naar de hemel of het kruis wijst. Op de aarden heuvel liggen eveneens hardstenen tekstplaten en op de rotsblokken zijn namen gegrift.
Op het heldenhuldekruis: tegen de voorzijde hangt een bronzen wapenschild met een Vlaamse leeuw en op de achterzijde hangt eveneens een bronzen reliëfplaat met de voorstelling van een jongeman met een schop en erboven het wapenschild van Ruiselede en '1914 1918'. Op de sokkel: vooraan '1914 1918' en 'Aan onze helden', op de achterkant 'Overleden opgeeïsten', de namen, 'Andere burgerlyke slachtoffers', de namen. Op de rotsblokken een aantal namen alfabetisch gerangschikt, 'Van ons medebroeders', 'de Jongelingenkring', 'Jubilé 6 Juli 1924'; op de hardstenen tekstplaten op de achterkant 'Hulde aan onze helden [?] 8 September 1944', op de linkerkant 'Hulde aan onze burgerlijke slachtoffers van de oorlog 1940-1945', de namen. Alles alfabetisch gerangschikt.
Uitvoering: Aloïs De Beule, Gent
H. 520 x Ø 700 cm
- JACOBS M., "Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen", Deel 2. Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996.
- DE LEERSNYDER L., "De oprichting van het Ruiseleedse oorlogsmonument 1914-1918", in: "Oud Ruysselede", X (1993), 4.
- BRAET M., "Omtrent 11 november, de herinnering aan W.O. I en onze oudstrijders", in: Oud Ruysselede", XXII (2005), 2.
- BRAET M., "De lange lijdensweg van het oude kerkhof tot gemeentepark", in: "Oud Ruysselede", XIX (2002), 2.
- DE KNIBBER G., ?Beeldhouwer Aloïs De Beule?. Dendermonde, Drukkerij Juul van Lantschoot, 1936.
- ENGELEN C. & MARX M., ?Beeldhouwkunst in België vanaf 1830?. Brussel, Algemeen Rijksarchief, 2002.
- GEMEENTELIJK ARCHIEF RUISELEDE, dossier oorlogsgedenkteken: kopie handgeschreven document "Gedenkmaal oorlogsslachtoffers 1914-18", gedateerd 13.01.1943 (genummerd 1.37).
