Mozart in Den Haag

Dit jaar is het 250 jaar geleden dat de familie Mozart Den Haag bezocht. Mozart was toen tien jaar oud. Vanwege de ziekte van Wolfgang’s zusje en later van Wolfgang zelf bleef het gezin veel langer in Den Haag dan voorgenomen. Het verblijf duurde maar liefst zeven maanden.

Tijdens die periode componeerde de kleine Mozart, gaf hij concerten aan het Hof en genoot hij van de stad. Het Haags Historisch Museum in samenwerking met het Nederlands Muziek Instituut, ondergebracht in het Haags Gemeentearchief, geven er aandacht aan.

Inhuldiging Prins Willem V

Het was het jaar 1765. De oude Mozart, zoon Wolfgang en zusje Nannerl maakten van de nood een deugd. Wolfgang schreef verschillende composities, aan enkele was hij al in Londen – een eerdere stop op de Europese reis - begonnen. De enige bewaard gebleven partituur, Galimathias Musicum, is te zien in het Haags Historisch Museum.

De jonge Wolfgang Amadeus Mozart componeerde de Galimathias Musicum ter gelegenheid van de inhuldiging van Prins Willem V, toen 18 jaar oud, als de nieuwe stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Op 22 januari 1766 gaven Mozart en zijn zusje een concert in de balzaal van Paleis Noordeinde. Kaartjes hiervoor kostten maar liefst drie gulden (dat zou nu 200 euro zijn).

Galimathias Musicum werd uitgevoerd onder leiding van Wolfgang door de leden van de Hofkapel. Hij speelde zelf daarbij de basso continuo partij en de solo op het clavecimbel.

Fuga op thema Wilhelmus

Galimathias Musicum betekent zoiets als ‘muzikale wartaal’. Het is een potpourri bestaande uit 16 verschillende stukjes. Onder toezicht van zijn vader heeft Mozart in Galimathias geëxperimenteerd met verschillende compositietechnieken, zoals de canon en de fuga. Ondanks het hoge ‘easy-listening-gehalte’ zijn er in dit vroege werk wel degelijk typische Mozartkwaliteiten aan te wijzen. Zijn gevoel voor stijl en humor zijn onmiskenbaar aanwezig.

Het laatste stuk van Galimathias Musicum is een fuga op het thema van het Nederlandse volksdeuntje ‘Wilhelmus van Nassaue’ dat volgens Leopold Mozart, de vader, overal in Nederland gefloten dan wel gezongen werd. Deze fuga begint op pagina 15 en beslaat het grootste deel van het handschrift: maar liefst twaalf van de in totaal 26 pagina’s.

Wolfgang heeft hard aan deze fuga gewerkt, maar is hier en daar gecorrigeerd door zijn vader. Leopold heeft twee pagina’s afgekeurd. Gezamenlijk hebben ze die herschreven. De melodie van het door Mozart gebruikte Wilhelmus-thema klinkt overigens heel anders dan de melodie van ons huidige volkslied. Het Wilhelmus is door de eeuwen heen in verschillende bronnen overgeleverd. Mozart’s versie is gebaseerd op de zogeheten Prinsenmars die hij ook gebruikt heeft voor de klaviervariaties  KV 25.

Eigenaren

Het ‘Haagse’ handschrift heeft sinds de dood van Mozart in 1791 verschillende eigenaren gekend. In 1799 kocht Johann Anton André, muziekuitgever uit Offenbach am Main, alle muziekhandschriften van Mozarts weduwe Constanze Weber. Na het overlijden van André in 1842 raakten Mozarts muziekhandschriften verspreid.

Galimathias Musicum kwam in handen van Jean Baptiste André die in Berlijn woonde. In 1857 was het handschrift in bezit van Baron van Bredow-Wagenitz. In 1888 kwam het in bezit van de Barones van Rosenberg, geboren van Bredow. Zij bood het werk waarschijnlijk via een tussenhandelaar te koop aan bij de Berlijnse antiquaar Leo Liepmannsohn.

De Haagse bankier Daniel François Scheurleer kocht in 1894 Galimathias Musicum voor 1850 Mark van Liepmannsohn. Na zijn overlijden in 1927 kwam Galimathias in bezit van zijn zoon Constant Willem Lunsingh Scheurleer, die hem ook opvolgde als firmant van het bankiershuis Scheurleer & Zoonen. Deze bank ging als gevolg van de nasleep van de beurskrach van 1929 failliet in 1932.

De gemeente Den Haag kocht de Scheurleercollectie in 1933 en bracht deze collectie in 1935 onder in het Haags Gemeentemuseum. In 2000 werden de papieren muziekcollecties van het Gemeentemuseum ondergebracht in het Nederlands Muziek Instituut dat huisvesting vond in de Koninklijke Bibliotheek. In 2006 werd het beheer van deze collecties door de Gemeente Den Haag overgedragen aan het Nederlands Muziek Instituut.

Te zien van 7 september tot 7 oktober 2015.  

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0