Zangsporen in het landschap digitaliseren

In een van zijn reisboeken behandelt Bruce Chatwin het ontstaan van songlines. Hij schetst, voor ons als niet ingewijden in de aboriginalcultuur, hoe de oorspronkelijke bewoners van Australië het land al zingend vorm hebben gegeven. Een belangrijk concept in de cultuur van de aboriginals is dat land en bewoner één zijn.  Wat zijn we immers als we niet in hoge mate bepaald worden door onze omgeving, onze band met de alomtegenwoordige natuur en cultuur? 

Chatwin verbindt zijn concept van songlines en hoe deze gezangen de oorspronkelijke bewoners de weg wezen, aan hoe de mensheid zich over de aardbol heeft verspreid. Gezongen verhalen fungeerden toen en nu als routeplanner én als identiteitsvormer. Hoe vind je de weg? Hoe verbind je je met je omgeving? Hoe herken je oriëntatiepunten onderweg en hoe deel je je ervaringen met anderen of met een volgende generatie? Dit zijn uiterst actuele vragen die aanleiding hebben gegeven tot het ontwikkelen van online technieken die geo-locatie verbinden met betekenis om zo aan toeristen, gebruikers, en inwoners betekenisvolle beleving te bieden.

De afgelopen jaren heeft de erfgoed- en toerismesector in Nederland en ver daarbuiten de waarde van die verhalen ingezien. Mede aangezet door de eis van subsidiegevers om meervoudige waarde te creëren bij hun kerntaken en –producten (collecties en tentoonstellingen) hebben musea, archieven en bibliotheken dit krachtdadig opgepakt. Storytelling – al dan niet digitaal – is tegenwoordig vrijwel altijd onderdeel van een cultureel ontwikkelingsconcept dat locatie als een  van de betekenis-dimensies ziet. Helaas wordt dit concept meestal inhoudelijk op een traditionele manier vanuit een van bovenaf opgelegd, redactioneel concept ingezet.

Aan de andere kant zien we dat de lezers van deze verhalen niet langer gezien kunnen worden als passieve toehoorders, maar zich steeds actiever mengen in de creatie van zijn of haar eigen belevenis. Maar hoe kunnen culturele en toeristische instellingen het publiek trekken en aan zich binden als ze zich te weinig openstellen voor participatie en interactie door en met hun publiek?

Geo-locatie en community

Niet alle cultuur is van het grote gebaar en is geschikt als ‘verhaal’. Die uitingen kennen een andere, deels aanvullende intrinsieke waarde: dat wat ons als (culturele) burgers direct en individueel raakt omdat het verband houdt met een plaats van (onze) betekenis, met een historische persoon die daar gewoond heeft of gebeurtenis die een generatie heeft geraakt of met een plek in de polder. Verhaal- en themalijnen die inzetbaar zijn voor zowel een wethouder erfgoed/cultuur als voor een die over toerisme gaat. Die informatie zorgt dat het biertje op een terras in de schaduw van de kathedraal zo goed smaakt, nadat we net van die bevlogen Engelse gids in Chartres een wel heel persoonlijke rondleiding hebben gekregen. Of zoals de Polderwachter de zangsporen in het Waterlinielandschap blootlegt en zelfs QR codes achterlaat.

De uitdaging zit in het trekken en engageren van een breder dan alleen in cultuur geïnteresseerd publiek. Of deze experimenten succesvol zullen zijn voor de deelnemende partners, hangt ervan af in hoeverre samenwerking echt gevonden wordt. Wij als platform if then is now laten ons vooral leiden door de nieuwe economie van het delen (waar mensen vanuit intrinsieke motivatie belangeloos informatie maken en delen, bottom up participeren) in onze missie om een uiteindelijk Europees platform te realiseren. Wie doet er verder mee?

Reageren

Reacties

Voor velen bestaat het Hollandse landschap uit gras en koeien. Dat klopt, maar er is nog heel veel meer. En dat zie je alleen als je het weet of als het je verteld wordt. Over typisch Hollandse verdedigingswerken, over duizend jaar oude sporen en over Hollandse transportmiddelen als de polsstok. Maar ook over hoe wij vandaag de dag met het landschap omgaan, hoeveel belangen, afspraken, richtlijnen, bestemmingen enzovoort er op bepaalde stukken land liggen. Allemaal beleidswerk maar ook fantastisch materiaal om mooie, spannende en absurde verhalen van te maken. Soms heb je een tolk nodig om het verhaal van het landschap te kunnen lezen. En ik kan uit ervaring vertellen dat dat helen mooie reacties en inzichten oplevert.