De wereld van de Haagse kunstenaar, 96 - Casper Verborg
De mens is een verhalend wezen, zegt Casper Verborg. Die verhalen zie je op zijn schilderijen. Casper Verborg: “Zolang de mens bestaat, vertelt hij verhalen. Met die verhalen probeert de mens de wereld te verklaren en te begrijpen. Zonder de context van verhalen is het leven heel kaal.”
Ik spreek met Casper in zijn atelier aan de Brouwersgracht. We zitten in de achterkamer waar naast de tafel een voetbalspel staat met een team in de kleuren van ADO, geel en groen. Voor me hangt het schilderij ‘Strange weather’, met twee mannen op een stoel waarvan de linker een rode wolk uitwasemt. Erboven hangt een donkerpaarse wolk en links en rechts een boom, waarvan de rechter kaal.
Sinterklaas
Hij maakte het dit jaar, 2018. Achter me hangt ‘Performance #4’. Een man in gele badjas met capuchon, een soort verpleegster schikt zijn shirt bij zijn hals. Palmbomen op de achtergrond. Het is van enkele jaren terug. Casper: “De wereld wordt compleet met verhalen. Onlangs hadden we de intocht van Sinterklaas. Iedereen creëert zijn eigen verhaal om dat begrijpelijk te maken. Zo’n intocht is ook interessant voor mij om precies dezelfde reden. Als ik er een schilderij van zou maken zou ik alle indrukken die ik ervan heb in verwerken.”
Gezien zijn voorgeschiedenis zou een serie rondom Sinterklaas goed passen in zijn oeuvre. “Ik heb eerder met huidskleur en de verandering ervan in een andere kleur gewerkt, in 2011. Met schmink maakte ik een blanke zwart en een zwarte blank. De zwartepietendiscussie speelde toen nog niet. Als ik die schilderijen nu gemaakt zou hebben, zou dat in een nieuwe context zijn, dat zou weer anders overkomen dan toen. Het gegeven van optochten heb ik eerder gebruikt. Een optocht of processie is een mooie aanleiding om personen en archetypen op te voeren. Daarmee geef ik handvatten aan de kijker, zodat die zijn eigen verbanden kan leggen.”
Pink Elephant
Casper pakt het boek ‘the pink elephant’ erbij. Het verscheen twee jaar geleden toen Casper de Sieger White Award won, een prijs voor kunstenaars uit Oost-Nederland tot 35 jaar. “De Sieger White Stichting wil schildertalent uit Oost-Nederland presenteren aan de andere kant van het land. Ik woonde en werkte toen in Arnhem. Fred Sieger en Helen Sieger-White, die de prijs in het leven geroepen hebben, kwamen oorspronkelijk uit het westen, maar woonden en werkten als kunstenaar in Zevenaar. Onderdeel van het winnen van de prijs was deze boekpublicatie.”
De titel, ‘pink elephant’ refereert aan de olifant in de kamer, aan iets wat sterk aanwezig is, maar niet wordt benoemd. “Ik denk ook meteen aan Dombo van Walt Disney, die als hij alcohol drinkt, roze olifanten ziet. De 'pink elephant' staat voor rare objecten in schilderijen en heeft ook verband met ‘de olifant in de porseleinkast’.
Die olifant is te zien op zijn schilderij ‘Event, no 2’. Het is een schilderij bestaande uit twee luiken. Je ziet een tableau vivant met vele mensen in een soort sociëteit, met centraal een man met een hoge hoed, een soort circusdirecteur, en rechts voor hem de olifant, in dit geval een geel paard. “De schaal klopt niet precies. Sommige figuren zijn iets groter of kleiner dan anderen. Verschillende lagen heb ik in dit werk samengevoegd. Het is een samenraapsel van diverse werelden. Wat is dit, zal men zich afvragen. Waar zijn ze?"
Grote scènes
Het is zijn sleutelwerk, zegt hij. “Ik heb het gemaakt toen ik voor mijn masterdiploma twee jaar studeerde aan KASK (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten) in Gent. Mijn focus verschoof toen van het individu naar het geheel waar het individu een onderdeel van is. De thematiek werd meer en meer verhalend. Voor het eerst schilderde ik een grote scène. Ik voelde meer vrijheid. Er staan veel figuren op het doek, waardoor het niet meer om het individu draait, maar om zijn rol in het grotere geheel. Je kunt het op meer manieren interpreteren.”
Hij vindt het interessant om er raadsels in te leggen. ”Het is geen truc, zowel qua compositie als qua kleurgebruik zit het goed in elkaar. Je kunt erdoor dwalen als toeschouwer. Het is dynamisch, een soort film, het zou ook een literair verhaal kunnen zijn, maar bij mij als schilder krijg je alle informatie in een keer.” In de aanloop naar dit schilderij was zijn werk eenvoudiger qua opzet, je zag een figuur, hooguit twee.
Gent
Waarom ging hij naar Gent? “Ik heb er lang over nagedacht. In 2003 was ik afgestudeerd aan de Arnhemse academie (ArtEZ). Ik was al een aantal jaar actief in Arnhem, in mijn atelier. Ik werkte samen met een galerie in Nijmegen en dat ging redelijk goed. Tegelijkertijd had ik het gevoel vast te zitten met mijn werk. Ik heb gekozen voor een masterstudie in België, omdat ik meer met verf bezig wilde zijn. België is meer een schilderland dan het conceptuele Nederland. In België zit er meer mysterie omheen.”
Gent bleek een leuke stad te zijn.. “Er is veel te doen, er zijn musea, er zijn de cafés; er gebeurt veel. Michaël Borremans en Luc Tuymans waren inspiratiebronnen. Ik moest wel even wennen aan de mentaliteit. Belgen zijn minder uitgesproken dan Nederlanders.”
In 2013 keerde hij terug naar Arnhem. “Mijn werk was behoorlijk veranderd. Er ging een nieuwe wereld voor me open. Een paar jaar later ging mijn relatie uit. Toen vroeg ik mezelf af: wil ik nog langer in Arnhem blijven?” Het werd tijd voor een volgende stap. Na wat omzwervingen belandde hij vanwege de liefde in Den Haag. “Eerst had ik een atelier achter Hollands Spoor en nu aan de Brouwersgracht op een superplek, met zelfs een eigen tuin. Mijn vriendin werkt in de achterste ruimtes van het pand. Ik hoop dat we hier nog lang kunnen zitten.”
The Griots
In zijn recente tentoonstelling bij galerie Hoorn & Reniers ‘A white horse is not a horse’ hing veel recent werk, in rode en gele kleuren, waaronder het schilderij van Trump en de grote gele aap, ‘Offspring’. “In mijn recente werk zit meer actualiteit. Het kleurgebruik is in de loop der jaren intenser geworden. Ik probeer nieuwe dingen uit. Ieder werk heeft zijn eigen stemming. Belangrijk is de wisselwerking tussen figuratie en abstractie. Het schilderproces is wezenlijk voor de kracht van het doek. De kleurstelling is steviger geworden, de contrasten worden sterker aangezet.”
Hij werkt met meer zwier en meer vrijheid. Intuïtief laat hij dingen ontstaan. “Ik maakte altijd schetsen voordat ik begon, maar de laatste tijd begin ik vaker puur uit het hoofd. Ik zet wat kleuren op het doek en ga dan verder. Het werk ‘The Griots’ begon met oranje en gele vlekken. Er ontstond luchtpartij, er kwam struikgewas bij. En pas toen ging ik er figuren in plaatsen.” We bekijken het schilderij in het atelier. Ik zie Ku Klux Clan-achtige figuren met puntmutsen. “Het zijn Griots, minstrelen uit Afrika die verhalen vertellen. Die hebben soms ook zo’n puntmuts op. Het straalt gezag uit, het heeft een religieuze connotatie. Door die muts en dat masker verschuilt de figuur zich, het is een soort rollenspel.”
Casper Verborg vindt het kunstenaarsleven boeiend en afwisselend. “Het is een leuk beroep. Ik zou niet weten wat ik anders zou moeten doen. De vrijheid die je hebt is ontzettend fijn. Ik bepaal zelf de tijd, ik kan doorwerken tot 11 uur 's avonds, maar ook de stad ingaan of even naar het strand. De regelmaat op kantoren lijkt me erg vermoeiend.”
Artistieke ontwikkeling
Kunst en cultuur is van belang voor de hele samenleving, zegt Casper tot slot. “Ik heb in Arnhem de docentenopleiding gedaan en daarna ook les gegeven. Ik zie tegenwoordig de aandacht voor artistieke ontwikkeling bij kinderen op school verminderen. Juffen en meesters geven minder tekenen en handvaardigheid. Dat is niet goed voor de kinderen. Ze groeien op in ‘geestelijke armoede’ en weten op latere leeftijd niet of nauwelijks wat kunst en cultuur is en wat voor plezier je daarvan kan hebben. En als ze het dan tegenkomen ervaren ze het als eng, vijandig en gevaarlijk.”
Afbeeldingen
1) Casper Verborg, studio, 2) strange weather, olieverf op doek, 70 x 200 cm, 2018, 3) performance #4, olieverf op doek, 160 x 110 cm, 2015-2016, 4) whiteface no. 2 blackface no. 1, olieverf op doek, 200 x 150 cm, 2010-2011, 5) blackface no. 2 whiteface no. 1, olieverf op doek, 200 x 150 cm, 2010-2011, 6) shuffle of this mortal coil, olieverf op doek, 160 x 270 cm (triptiek), 2016, 7) Event #6, olieverf op doek, 170 x 300 cm (diptiek), 2015, 8) Event no. 2 (pink elephant), olieverf op doek, 190 x 280 cm (diptiek), 2013, 9) performance no. 2, olieverf op doek, 200 x 140 cm, 2013, 10) offspring, olieverf op doek, 220 x 320 cm (diptiek), 2018, 11) performance painter, olieverf op doek, 220 x 160 cm, 2018, 12) the griots, olieverf op doek, 190 x 160 cm, 2018, 13) a white horse, olieverf op doek, 110 x 150 cm, 2017-2018, 14) wander, olieverf op doek, 93 x 140 cm, 2018
http://www.casperverborg.nl/
https://bit.ly/2DKRBMA
