Andreas Kunstein, componist: “Rotterdam heeft mij echt veranderd”

Andreas Kunstein is componist. Hij bestrijkt een breed terrein met zijn composities. Hij schreef voor verschillende instrumentale bezettingen en zijn muziek is beïnvloed door vele muziekstijlen.

Hij schrijft composities voor piano, kamermuzikale ensembles, niet-Europese instrumenten (als gamelan) tot en met stukken voor symfonieorkest. Recent kreeg hij een eerste prijs voor een pianocompositie in Italië: de première wordt in 2020 gespeeld door pianist Laurens de Boer.

Andreas vertelt me over zijn loopbaan in het café van Filmhuis Den Haag. Op de achtergrond klinkt zachte jazz muziek. Ook jazz kan Kunstein waarderen. “Ik heb altijd veel klassieke muziek geluisterd, ook als kind, Bartok, Strawinsky en andere Oost-Europese componisten uit de eerste helft van de 20e eeuw. Vanaf mijn 15e luisterde ik ook naar populaire muziek, bijvoorbeeld Frank Zappa en jazz muziek.”

Rotterdams Conservatorium

Andreas woont inmiddels al flink wat jaren in Rotterdam, met vrouw en kind. Hij kwam er voor het eerst in 1998, toen hij ging studeren aan het Rotterdams Conservatorium, Codarts Rotterdam. Andreas: “Het was oorspronkelijk voor een jaar, maar ik vond het zo leuk, dat ik er vier jaar ben gebleven en er ook afgestudeerd ben.”

Daarvoor had hij zes jaar lang compositie gestudeerd aan de Folkwang-Hochschule in Essen. “Essen had een leidende stijl die beïnvloed was van de Tweede Weense School (b.v. Schönberg en Webern) en de seriële muziek. Toen ik mijn examen niet haalde omdat men er te weinig de stijl van de hogeschool in terug vond, ben ik verder gaan kijken.

Ik heb toelatingsexamen gedaan bij conservatoria van Minsk, Havana en Rotterdam. Minsk was interessant omdat men er aandacht had voor componisten als Shostakovich en Katsjatoerian. Havana vanwege de aandacht voor de internationale Latijnse cultuur en Rotterdam vanwege de wijde blik.”

Het werd Rotterdam. “Ik dacht er de meeste inspiratie te vinden voor mijn eigen ontwikkeling. De studenten waren er heel nieuwsgierig, niet alleen naar klassieke muziek, maar ook naar jazz, pop en wereld muziek. Rotterdam was toen waarschijnlijk exotischer dan Havana en Minsk. Rotterdam heeft mij echt veranderd. Ik ben bijzonder tevreden met mijn docenten Peter-Jan Wagemans en Klaas de Vries.”

Aram Katsjatoerian

Hij schreef op jonge leeftijd zelf muziek. “Ik schreef twee pianocomposities die nog steeds gespeeld worden, eentje op mijn 13e en eentje op mijn 21e. Ik heb ook veel weggegooid. Mijn muziek heeft met mijzelf te maken, ik druk er mijn gevoelens in uit. Door het zelf te doen maak ik mij een nieuwe muziekstijl eigen qua inhoud en techniek. Ik schrijf bijvoorbeeld een tango, en door dat te doen leer ik de tango kennen en er uiteindelijk van genieten.”

Nu hij iets ouder is, is dit wat minder belangrijk. “Mijn smaak is permanent aan het veranderen en ontwikkelen. Alle muziekstijlen hebben voor mij spannende dingen. Mijn favoriete componist sinds mijn 9e levensjaar is Aram Katsjatoerian, hij heeft een Armeense achtergrond en is beïnvloed door de Armeense volksmuziek. Er is veel Lebensfreude in zijn werk, maar ook veel melancholie. Er is dialektiek, het ene reageert op het andere en brengt het op een hoger plan. Katsjatoerian heeft mij als kind gelukkig gemaakt.”  

Lesgeven

Andreas koos na de middelbare school niet meteen voor de muziek: hij ging geschiedenis en filosofie studeren. Na een crisis op zijn 23e/24e  ging hij weer terug naar de muziek. “In Düsseldorf ging ik compositielessen volgen van David P. Graham en Ratko Delorko. Zo bereidde ik me voor op het toelatingstentamen voor het conservatorium in Essen. Het liep na een tijdje heel goed. Composities werden gespeeld tijdens diverse concerten, zelfs internationaal, en ook op de Duitse radio.”

Dat was ook het geval toen hij in Rotterdam afstudeerde, in 2002. Ook toen kreeg hij diverse opdrachten en werd zijn muziek vaak gespeeld. Na een paar jaar werd dat minder. Om voldoende inkomsten te behouden legde hij zich toe op bijbanen, uiteindelijk werd hij docent Duits. “Ik dacht het te kunnen combineren, het lesgeven en het componeren, maar als je een goede docent wil zijn, schiet dat laatste er bij in. Ik ging steeds minder componeren en er werden steeds minder van mijn werk op concerten gespeeld.”

Terug naar de muziek

Het roer moest om, vond hij. “Drie jaar geleden ben ik gestopt als docent Duits om alleen met mijn muziek bezig te zijn. Ik geeft wel pianolessen en ben weer gaan schrijven.” Hij laat een aantal van zijn composities zien.“ Hij kreeg weer succes, won een aantal prijzen en zelfs de eerste prijs voor een pianocompositie in Italië.

Sinds een jaar worden zijn composities uitgegeven door Donemus. Mensen die geïnteresseerd zijn in zijn werk, kunnen het daar aanschaffen. “Het begint te lopen. Inmiddels zijn er veel musici die plannen hebben muziek van mij te spelen. Nu ben ik druk bezig met de notenzetting van mijn drie strijkkwartetten, die eind van dit jaar worden uitgegeven.”  

We gaan snel door enige van zijn werken. Er zijn de Epigrammen voor Orkest, waarmee hij werd genomineerd in 2000 voor de Jonge Componistenprijs (“Het zijn miniaturen, oorspronkelijk voor speelgoedpiano gecomponeerd. Deze eerste versie is van 1991 en werd ook op CD uitgegeven. Later heb ik ze voor verschillende andere bezettingen bewerkt. Het is mijn meest gespeelde compositie.”), de Scenes from a Student Life 1- 6 (“Portretten van een goede vriendin in verschillende situaties. Het beschrijft haar persoonlijkheid. We hebben samen gestudeerd.”), de Nocturne (“polyritmisch, met 9 noten op de vibrafoon tegen 4 op de piano, geïnspireerd door de minimal music.”), de Tanpa Judul (“Een opdracht van het Gamelan Ensemble Gending. Tanpa Judul betekent ‘Zonder Titel’.”), de Suite voor 2 piano’s (beïnvloed door populaire muziek: latin, rock, pop, blues, techno.”), Almost a Tango (“helaas nog niet gespeeld.”), het Strijkkwartet nr.1 (“Van ’91. Nog met invloed erin van Schostakovitch, Schönberg en Hindemith.”) en Toccata no. 2 (“Hiervoor kreeg ik een eerste prijs in Italië. De compositie is geïnspireerd op rockdrummen, het is heel virtuoos, deels polymetrisch en polyritmisch. Laurens de Boer gaat het volgend jaar spelen. Dat is voor hem een grote uitdaging.”).

Verschillende dingen tegelijk

Als hij bezig is met componeren doet hij verschillenden dingen tegelijk. Hij moet abstract denken over structuur en opbouw van een compositie, hij is bezig met muzikale ideeën en klankvoorstellingen, vervolgens moet hij dit op het piano uitproberen. Daarna worden schetsen op papier opgeschreven en dan compositie op de computer met een programma voor notenzetting uitgewerkt. De mogelijkheid van een computersimulatie is een laatste controle.

Zijn klassieke voorkeuren vormen de muziek van o.a. Bartok , Strawinsky, Shostakovich, Katsjatoerian, Bartok, Debussy, Roussel, Hindemith, daarnaast is er ook de invloed populaire muziek als jazz, latin en rock. “In alle muziekstijlen vindt je geweldige muziek, maar bij rock moest ik wel een beetje meer zoeken.”

Hoe is zijn ervaring met het muziekleven? Andreas: “Het muziekleven spiegelt de maatschappij. We leven in een kapitalistisch systeem dat om winst draait. Dat heeft invloed. De waarde van wat kinderen meenemen van cultuur is niet uit te rekenen. Maar gelukkig nemen nog steeds veel mensen muziekles. Ik ben blij dat er nog steeds geweldige dingen in het muziekleven gebeuren en dat ik geweldige collega’s heb. Aan de andere kant ben ik kritisch, als de samenleving zo verder gaat wordt het culturele leven ernstig bedreigd.”

Film ‘De stad die nooit rust

Tot slot bekijken we een oude zwart-wit film van het vooroorlogse Rotterdam. De film uit 1928. Met de titel De stad die nooit rust, werd gemaakt door Andor van Barsy, een cameraman die tussen 1926 en 1948 in Rotterdam woonde en werkte. We zien mensen lopen en fietsen in de straten met een molen op de achtergrond, vele oude auto’s en paarden met karren. We varen door grachten, en zien pakhuizen en bedrijvigheid in winkelstraten en op kaden. Voor een project met stomme films kreeg Andreas het verzoek deze film van muziek te voorzien.

“Een eervolle opdracht. De film kwam impressionistisch op mij over. Franse muziek uit deze tijd kwam in mij op en kreeg zijn neerslag in de compositie. De muziek werd live gespeeld door het Doelen Kwartet (een bekend Nederlands strijkkwartet).”

Afbeeldingen

1) portret Andreas Kunstein, 2) een aantal partituren, 3) concertprogramma met een compositie voor orkest, 4) twee pagina’s uit een compositie voor orkest, 5) Handschrift Andreas Kunstein met 13, 6) Handschrift Andreas Kunstein met 24 

https://webshop.donemus.nl/action/front/composer/Kunstein%2C+Andreas
https://www.schoolofmusic.nl/docent/andreas-kunstein

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1