De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 93 - Frits Nolte

De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 93 - Frits Nolte

Frits Nolte maakt schilderijen, tekeningen en linoleumsneden van vrouwenfiguren met een klassiek gebruik van kleur en compositie. Daarnaast is hij als adviseur betrokken bij het realiseren van kunstwerken in de openbare ruimte.

Ik ben bij Frits Nolte op bezoek in zijn atelier in de Westerparkbuurt. Het is een voormalig klaslokaal van een schoolgebouw met een vier/vijf meter hoog plafond. Er staat een ezel, een etspers, diverse kasten met dozen en werken en helemaal boven omlijste werken in het gelid.

De energie van vrouwen

Hij herkent zich in vrouwen, zegt hij. "Vrouwelijke energie is waardevol voor de wereld. Het is een energie die wij nog veel meer zouden kunnen gebruiken."

In dat verband is een citaat van Cees Nooteboom, op zijn plaats, die in zijn boek ‘Rituelen’ (1980)  schreef:

"Als de wereld een raadsel was dan waren vrouwen de kracht die dat pulserende raadsel op gang hielden, zij, en alleen zij hadden toegang tot het raadsel. Als er al iets te begrijpen viel op deze wereld moest dat via vrouwen gebeuren. (...)

Vrouwen, alle vrouwen, waren een middel om dichterbij te komen, in de buurt, in de straling van het geheim waarvan ze de beheersters waren en mannen niet. Door mannen, maar dit zou hij pas veel later zo kunnen zeggen, leer je hoe de wereld is - door vrouwen wát hij is."     

Het magische en het sensuele

Het uitgangspunt kan een modefoto zijn, maar het gaat hem in wezen om een gebaar of een pose. Het kan ook een foto uit een krant zijn. Een plek in de buurt kan hem inspireren, de Kattensloot of de Westergasfabriek bijvoorbeeld. Ook een kleur kan een thema worden: een rode wolk boven de stad in de late namiddag, de lipstick-rood leren tas die hij zag in een etalage.

Nolte: “Het gaat me om het verhaal van de vrouwen, vrouwen die in hun kracht staan en hun eigen weg gaan. Gebaren, bewegingen, houdingen vertellen wie wij zijn. Mijn aandacht gaat uit naar het onverwachte, het toevallige, zoals de zon die plots door de wolken kan breken - het licht dat komt en meteen weer gaat. Aandacht ook voor het magische en het sensuele, zoals een opwaaiende jurk of sjaal, dansend in de wind. Sterk en sierlijk, breekbaar en stoer.”

Twee vrouwen naast elkaar

Vaak zet hij twee vrouwen naast elkaar. "Twee vrouwen maken een verhaal, twee vrouwen betekent twee identiteiten. Twee structuren die met elkaar communiceren." Maar soms zijn er ook wel vijf vrouwen te zien.

De betekenis van de vrouw is een actueel gegeven, zegt hij. "Ik ben er elke dag mee bezig, het waren sterke vrouwen waartussen ik opgroeide en het zijn sterke vrouwen waarmee ik leef. In de kunst zijn veel vrouwen actief, ik kan goed – op gelijkwaardige voet – met hen samenwerken. In diverse functies heb ik geprobeerd - als dat enigszins kon – juist ook vrouwelijke kunstenaars geplaatst te krijgen. In de kunst is dat overigens wat makkelijker dan in andere sectoren van de samenleving. Hoewel, als je naar de representatie van vrouwelijke kunstenaars in de musea kijkt (slechts 13 procent van de kunst in Nederlandse musea is gemaakt door vrouwen) dan is er nog werk te verrichten."

Sleutelwerk

Heeft Frits Nolte een sleutelwerk, en zo ja, welke is of zijn dat? Hij heeft een drietal sleutelwerken. Uit een doos haalt hij een afbeelding van het werk ‘Scènes uit een strandleven’. (1993). “Het is een werk waarvoor ik heb moeten knokken. Achteraf zie ik in dit werk zelfs meer dingen dan ik me toen realiseerde. Ik had ruim tien jaar abstract werk gemaakt, maar ik ontwikkelde me in die jaren naar het figuratieve. Dit werk is de eerste uit de serie 'nieuwe figuratie'. Ik liet me inspireren door foto’s en beelden van vrouwen uit tijdschriften en kranten. Ik ben heel tekenachtig aan het schilderen."   

Tweede sleutelwerk is ‘Twee vrouwen in de kersentuin luisteren naar engelengezang’ uit 2005. “Ik was gewend op papier te tekenen en te schilderen. Toen vroeg iemand 'waarom schilder je niet op doek?' Ik ging aan de slag met acryl op linnen en – want dat is eigen aan een sleutelwerk – heb moeten knokken om het voor elkaar te krijgen. Ik werk uiteindelijk heel associatief en het is een mix van wat je zelf doet en wat het werk aan mogelijkheden biedt. Het is als een schrijver die ineens ziet dat het verhaal zich aan 't schrijven is, zo zag ik dat het goed was als het schilderij zichzelf aan 't schilderen was.”

Rembrandt

Derde sleutelwerk is 'Zie de mens / behold the man (ecce homo)' (2019). "Op een beroemde ets van Rembrandt met de titel 'Ecce Homo', wordt Christus aan het volk getoond. Die prent fascineerde toen ik studeerde aan de Kunstacademie. Rembrandt had het lef om die ets radicaal te veranderen. Hij haalde de mensen op de voorgrond weg en zette Christus vooraan. Ik werkte destijds aan een project met acht grafici. Een van ons had Johannes van Rooij en Dali Rakutyte uit Den Bosch ontmoet en uitgenodigd op onze expositie in Amersfoort. Johannes vroeg ons achten toen een prent te maken in de geest van het werk van Jeroen Bosch, van iedere kunstenaar één werk. We hebben de acht prenten in dit atelier gepresenteerd.”

Na een eerste serie werken van alle acht kunstenaars volgde een tweede en een derde. Het werk van Frits Nolte komt uit de derde serie. “Ik ging de vrouwen op de schilderijen van Jeroen Bosch bekijken. In een paar stappen kwam ik tot mijn voorstelling. Het begon met vijf mensen op een altaarstuk van Jeroen Bosch die vijf vrouwen werden; in de tweede prent ik zette die vijf vrouwen op een toneel en in de derde werd de straat het toneel. Zo kwam ik bij de ets van Rembrandt terecht, met Christus die wordt getoond aan het volk. Bij mij ging het om dé vrouw.” De opdrachtgever schonk de in totaal 24 werken aan de vrienden van het Noordbrabants Museum.

Kunst in de openbare ruimte

Vanaf eind jaren ’80 is Nolte als adviseur betrokken bij kunst in de openbare ruimte die tot stand komt via de 'percentageregeling'.  "Ik ben bemiddelaar tussen opdrachtgever, overheden, betrokkenen zoals bewoners van een buurt en de kunstenaar. Het gaat via een openbare procedure en altijd samen met de betrokkenen. Gebruikelijk is dat twee of drie kunstenaars een schetsopdracht krijgen en dat vervolgens een kunstenaar wordt gekozen. In het traject dat dan volgt zijn momenten van overleg, inhoudelijk, maar ook over technische zaken als vergunning, fundering en bevestiging."   

Als het even kan moet het werk onderhoudsvrij zijn. “Brons heeft geen onderhoud nodig, steen en staal zijn redelijk onderhoudsvrij. Maar de kunstwerken moeten wel af en toe worden schoongemaakt.”

Spaarndammerbuurt

Zo maakte Godelieve Smulders het beeld ‘Vaarwel’ voor de Spaarndammerbuurt, in het Westzaanplantsoen aan de Westzaanstraat. Op een granieten zuil staat een bronzen vliegtuig met daarboven op een vrouw die afscheid neemt. “Het was een wens van de buurt om een beeld te plaatsen op deze voormalige begraafplaats. In WO II was hier een vliegtuig neergestort. In die buurt was iemand die daarover kon vertellen. De buurt wilde ook graag een kunstenaar uit de buurt.”

Het beeld ‘Dragers van Verre’ van Nelson Carrilho komt voorbij. “Dat beeld kwam tot stand naar aanleiding van de wens uit de buurt voor een monument voor de multiculturele samenleving. Nelson was bekend als maker van het monument voor Kevin Duinmeijer in het Vondelpark, het eerst bekende slachtoffer van zinloos geweld. ‘Dragers van Verre’ was ook te zien op de beeldententoonstelling op het Lange Voorhout in Den Haag die door Koningin Beatrix was samengesteld ter ere van haar Zilveren Regeringsjubileum. Nelson was daar heel trots op.”

Auke de Vries

Toen er in de jaren negentig op een vrijgekomen werfterrein bij de Kostverlorenvaart ruimte was voor nieuwe woningen, was er ook plaats voor een onderscheidend beeld. “Architectenbureau Lafour & Wijk maakte een ontwerp, niet alleen voor de woningbouw, maar voor het hele terrein. De architect wilde graag een groot werk met kleur, mogelijke bij de kade langs de vaart, suggereerde hij. Wellicht iets voor Auke de Vries, dacht ik. Ik was bekend met zijn het Maasbeeld in Rotterdam. Er stond een reeks van meerstoelen in het water. Auke de Vries kwam met het idee daar een reeks stalen beelden op te plaatsen. Hij begon toen met verticale beelden in plaats van horizontale – zoals het Maasbeeld en zijn vroegere werk bij Holland Spoor in Den Haag. Als proef maakte hij twee op masten lijkende objecten bij het Vredespaleis. Het zag er prachtig uit. Momenteel zijn de negen stalen objecten voor onderhoud verwijderd, maar ze komen terug. ”

Ruimte voor de kijker

Het is duidelijk: Frits Nolte doet graag dingen naast zijn vak als kunstenaar. Regelmatig organiseert hij tentoonstellingen. “Het kunstleven bestaat voor mij uit het maken van mijn eigen werk én daarnaast met collega’s en met andere mensen aan de slag gaan. Inspirerend, maar ik ben blij als ik weer een dag alleen in mijn atelier zit.”

Tot slot, wat is zijn filosofie? Frits Nolte: “Belangrijk voor mijn werk is dat een kunstwerk niet één specifieke betekenis hoeft te hebben. Mijn werk ontstaat uit reeks van associaties. Ik wil graag dat die ruimte er ook voor de kijker is.”

Afbeeldingen

1) Frits Nolte - Twee vrouwen in de kersentuin luisteren naar engelengezang, acryl op doek, 2005, 2) Frits Nolte - Scènes uit een strandleven, penseeltekening, 1993, 3) Frits Nolte - Koningskind, penseeltekening, 1992, 4) Frits Nolte - De mooiste meisjes als bruidjes op een schoolfeest in de Westergasfabriek (2), acryl, collage op papier 1999, 5) Frits Nolte - Dansen in de wind, acryl op papier, 2022, 6) Frits Nolte - Stilte tussen smaragd en indigo, linosnede, 2012, 7) Frits Nolte - Dansende vrouwen (1), linosnede, 2017, 8) portretfoto Frits Nolte, 9) Frits Nolte - Zie de mens (ecce homo), linosnede, 2019, 10) Frits Nolte - Zie de vrouw (2), linosnede, 2020, 11) Auke de Vries - Zonder titel, Kostverlorenvaart, 1992-94 , 12) Nelson Carrilho - Dragers van Verre, Westerpark Amsterdam, 13) Godelieve Smulders - Vaarwel, Westzaanplantsoen Amsterdam, 2004, 14) Frits Nolte - KROON, Fagelstraat, Amsterdam, 2017                 

https://www.fritsnolte.nl/
https://www.deploegh.nl/project/frits-nolte/
https://www.facebook.com/fritsnolte.nl 
https://www.instagram.com/fritsnolte/

https://lnkd.in/e4AYWuCv

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0