De Montelbaanstoren is een Amsterdamse toren uit 1516 aan de Oudeschans 2. De oorsprong van de naam is onbekend. De toren heeft als bijnaam Malle Jaap, omdat de klokken van de toren ooit op onregelmatige tijden spontaan begonnen te spelen.
De Montelbaanstoren is gebouwd toen het middeleeuws Amsterdam werd uitgebreid door het industrieterrein Lastagebij de stad te trekken. Hiervoor werd aan de oostkant een nieuwe gracht gegraven, de huidige Oude Schans. Waar deze het IJ naderde werd een verdedigingstoren neergezet.
Nieuwe functie
In 1606 verloor de toren zijn verdedigingsfunctie. Er werd toen een sierbekroning in renaissance-stijl op geplaatst, ontworpen door stadsbouwmeester Hendrik de Keyser. De Montelbaanstoren werd daarmee 48 meter hoog. In de toren kwam een uurwerk, en enkele luidklokken. In 1610 zakte de toren, die gefundeerd is op plaggen (huiden genaamd), scheef. Hij moest toen worden rechtgetrokken.
Rembrandt, die in de buurt woonde, tekende de toren in 1644, maar zonder de opbouw van De Keyser.
In 1852 dreigde de toren te worden gesloopt, maar sinds 1878 is het Stadswaterkantoor in de toren gevestigd. Tot 2006 werd hier de afdeling Uitvoering van de sector Waterbeheer van de dienst Riolering en Waterhuishouding gehuisvest.
In 2006 vertrok het Stadswaterkantoor naar een nieuwe locatie en werd de toren grondig gerestaureerd. Vanaf 2007 stond het leeg omdat de gemeente geen huurder kon vinden die bereid was 9000 euro per maand te betalen. Sinds de zomer van 2010 wordt het voor een veel lager bedrag verhuurd aan de Stichting Secret Garden, een belangenorganisatie die opkomt voor homoseksuele, biseksuele en transgender moslims.
