Jacob van Oostsanen in Amsterdam Museum en Stedelijk Museum Alkmaar

De twee musea hebben hun krachten gebundeld om een spannende tentoonstelling te organiseren voor Jacob van Oostsanen. Over Van Oostsanen (1470 – 1533) wordt gezegd dat het de eerst bekende Amsterdamse kunstenaar is.

Hij kwam in 1500, op 25-jarige leeftijd in de stad. Het tijdstip van aankomst was heel toevallig. De Paus had 1500 tot heilig jaar, een ‘jubeljaar’ verklaard. ‘Van degenen die een bedevaart maken naar Rome zullen al hun zonden vergeven worden’. Het was ook mogelijk een aflaat te ontvangen door een bezoek te brengen aan een aantal andere geselecteerde steden.

Katholieke stad

Een van de steden die de Paus uitkoos was Amsterdam.  Dat gaf een boost aan de Amsterdamse economie. Al die pelgrims moesten ergens slapen en eten. En souvenirs kopen.

Van Oostsanen greep deze kans om met behulp van houtblokdruk prenten met religieuze thema’s te maken. Dat kon van hem verwacht worden want hij maakte alleen religieuze – katholieke – kunst. Er woonden 10.000 mensen in Amsterdam, waarvan een derde monniken, priesters en nonnen.  Een derde van de stad bestond uit kerken, kapellen en kloosters. Amsterdam was echt een katholieke stad, maar er waren al tekenen van de opkomst van de Reformatie.   

Van Oostsanen was geïnspireerd door de Vlaamse en de renaissance schilders. Hij verwerkte dezelfde symbolen, stijl en technieken. Hij was een tijdgenoot van zowel Albrecht Dürer als Lucas van Leyden. Als je goed kijkt zie je dat hijzelf een directe invloed heeft gehad op de stijl van Pieter Bruegel de Oude (1525 -1569).

Duivels en engelen

Hij had een geraffineerde techniek. Kijk maar eens goed naar ‘De aanbidding van Christus met de familie Boelen’ (1512) en let dan goed op het haar van Maria en het haar van de aanbiddende engeltjes. Prachtig! Op de voorgrond zie het Boek der Psalmen. Een hedendaagse muzikant zou het zo kunnen spelen want elke noot is duidelijk zichtbaar.

Toentertijd was er twee keer per jaar een religieuze happening die door de stad gesteund werd. Van Oostsanen ontwierp de vlaggen en banieren, plus de koninklijke outfits van de priesters, de burgemeester, de kooplieden en de leden van de Wacht.  Kinderen deden mee, verkleed als duivels en engelen. We zien voorbeelden van de opsmuk en versierselen die in de stad hingen.

Maria Magdelena

In het Stedelijk Museum Alkmaar zijn er nog eens 25 schilderijen te zien, plus houtsneden en borduurwerk.  Weer een verbazingwekkend goede collectie schilderijen! Er is een klein schilderij (1507) waarop Christus verschijnt voor Maria Magdalena, een werk dat Pieter Bruegel de Oudere in zijn latere periode kan hebben geïnspireerd. Als je goed naar de achtergrond kijkt zie je menselijke figuren en over de heuvels springende konijnen. Een opvallend werk!

Ook te zien zijn werken van zijn zoon, zijn kleinzoon en zijn broer, Cornelis Buy. In beide musea zijn er goede toelichtende teksten op de muur, zowel in het Nederlands als het Engels.

Verrekijker

De finale van de tentoonstelling is een bezoek aan de Grote Kerk van Alkmaar op het plein recht tegenover het museum. In 1518 schilderde Van Oostsanen daar een deel van het plafond. Het is in 2011 gerestaureerd, in zwart/wit, sepia en kleur. Het is op 30 meter hoogte. Breng je verrekijker mee.

Er is een catalogus, ‘De renaissance in Amsterdam en Alkmaar’, maar alleen in het Nederlands. Prachtig geïllustreerd, 320 pagina’s met zowel zwart/wit als kleuren reproducties. 22 auteurs schrijven mee. Voor 29, 50 euro.

Als je nog niet van Van Oostsanen gehoord had: dit is de perfecte manier om hem te leren kennen. De werken komen uit 21 buitenlandse en 4 Nederlandse musea. Tot 29 juni 2014.

 

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0