Italian Design Day in Eindhoven met Stefano Boeri

Afgelopen maandag was ik op de campus van de TU Eindhoven. Daar vond in het Auditorium de Italian Design Day plaats. De zaal zat vol met architecten, designers, studenten en andere geïnteresseerden.

Martijn Paulen, de directeur van de Dutch Design Foundation, heette ons welkom. De presentator van de dag, Angela Rui, was er nog niet. Zij bevond zich nog op Airport Eindhoven om de gast van de middag, Stefano Boeri, te verwelkomen en met hem in een snelle taxi naar het Auditorium te rijden.

If not Now, then When?

Martijn Paulen vertelde dat er hechte banden zijn tussen de Dutch Design Foundation en Italië. “Deze middag zullen we het samen gaan hebben over ‘The Future of the City’.” Hij wees op de paradox tussen enerzijds de snelle technische ontwikkelingen die veel kansen creëerden en anderzijds de vele problemen die opgelost moeten worden. “Het is aan ons de kloof te overbruggen. Niet voor niets is het thema van de Dutch Design Week 2019 ‘If not Now, then When?’. We moeten het samen doen, met kennisbijdragen uit allerlei disciplines, en met allerlei stakeholders. Om er enige te noemen: de TU Eindhoven, de gemeente Eindhoven en de Design Academy.”

Met de stad gaat het goed

Het woord was aan Monique List, wethouder en loco-burgemeester van Eindhoven. Ze was er erg trots op dat de Italian Design Day al voor de tweede keer in Eindhoven werd gehouden. Aan Eindhoven verbond ze drie kernwoorden: techniek, design en kennis. Er werd hard nagedacht over een Nationaal Design Museum in Eindhoven, vertelde ze verder. “Met de stad gaat het heel goed. We willen 10.000 nieuwe woningen gaan bouwen, ook voor de expats. Vele van die woningen komen in de buurt van het Centraal Station. We willen ook werken aan een aangename stad, waarin het goed vertoeven is. Een duurzame stad ook, met veel groen. Daarin past het ‘Bosco verticale’ van Boeri, dat we gaan realiseren in Strijp-S.”   

Ambassadeur

Andrea Perugini, ambassadeur van Italië in Nederland, had de afgelopen herfst al een bezoek aan de TU Eindhoven gebracht, vertelde hij. Daar had hij gesproken met diverse Italiaanse onderzoekers die aan de TUe verbonden waren. “Ik ben trots op hen. In deze tijd moeten we innovatief zijn en werken aan kwaliteitsoplossingen voor een duurzame samenleving. Dat moeten we niet geïsoleerd doen, maar in een team-samenwerking. Italië en Nederland zijn grootmachten op het gebied van design. De Italian Design Day vandaag vindt ook op 300 Italiaanse ambassades wereldwijd plaats. Er zijn ook 200 Italiaanse design-ambassadeurs actief. Dat is goed voor de economie.”

In juni 2017 was het Nederlands koningspaar in Italië op bezoek. “In hun kielzog hadden ze 120 bedrijven, waaronder veel designbedrijven. Deze bijeenkomst vandaag kun je ook beschouwen als een soort follow-up van dat staatsbezoek. Dit jaar, 2019, hebben we, Nederland en Italië, 160 jaar diplomatieke betrekkingen. Dat heeft zijn vruchten al afgeworpen. Nu doen we samen onderzoek naar de Smart City. Stefano Boeri doet daar belangrijk werk voor. In de diplomatie van de toekomst zullen architectuur, design en natuur een belangrijke rol spelen. Dat werkt door in de economie en de sociale duurzaamheid.” De ambassadeur hoopte op vele Nederlands-Italiaanse samenwerkingsprojecten.

Stefano Boeri

De presentator van de dag, Angela Rui, komt binnen met de gast van de dag, Stefano Boeri. Rui: “We gaan praten over een groot probleem: de globale opwarming. Die gebeurt vooral in de grote steden die overbevolkt zijn. Hoe moet de stad van de toekomst eruit zien? Stefano Boeri, architect uit Milaan, doet daar veel onderzoek over. En hij werkt er ook praktisch aan, gezien zijn ‘Bosco Verticale’.”

Boeri, die naast architect ook professor is op diverse universiteiten, niet alleen die van Milaan, maar ook op Harvard en de Universiteit van Shanghai, vraagt de operator achterin de zaal de lichten te dempen voor een reeks plaatjes op het scherm. We zien het eerste gebouw dat hij met bomen beplantte. Het staat in Milaan en kwam in 2014 gereed. Er komen meer Bosco Verticales, vertelt hij, en laat plaatjes zien van ontwerpen voor Utrecht, Eindhoven en Tirana. 

 

40 jaar geleden was hij de eerste keer in de TU Eindhoven, vertelt hij. “Ik was toen bij een debat tussen Chomsky, de taalkundige, en Foucault, de filosoof. Chomsky concentreerde zich op de cultuur in samenhang met de natuur en Foucault onderstreepte dat de natuur zich niet alleen buiten ons bevindt, maar ook in ons. Zo deed hij onderzoek naar gekte. Dat was zeer inspirerend. Nu kan cultuur ook bijdragen om samen te werken met de natuur. Design en architectuur kan de kloof tussen het natuurlijke en het menselijke overbruggen.” Ook op de Triënnale van Milaan komt het aan de orde, ging hij voort. “Daar gaan we praten over het stoppen van de klimaatverandering. De Triënnale is overigens niet alleen een grote bijeenkomst, maar vindt ook plaats in een gebouw in Milaan dat Triennale heet. Op 8 april gaat er een grote tentoonstelling open over Italiaanse meubels door de tijden heen.”

Joseph Beuys

Er verschijnen plaatjes op het scherm van de Urban Pangea. Pangea is het supercontinent waaruit alle continenten zijn ontstaan.  Zo zien we dat op 3 procent van het landoppervlak van de aarde 70 procent van de grondstoffen wordt gebruikt en dat dit 75 procent uitmaakt van de totale CO2 hoeveelheid. We zien dat bossen en wouden op 30 procent van het landoppervlak staan. Boeri: “Steden dragen het meest bij aan klimaatverandering, tegelijkertijd zijn ze er de grootste slachtoffers van. Zie de diverse overstromingen wereldwijd. Het is een complex probleem waar de Italiaanse auteur Italo Calvino al aandacht besteedde in zijn boek ‘De baron in de bomen’ in 1957. We zien de omslagen van het italiaanse origineel ‘Il Barone Rampante’ en  de Engelse vertaling ‘The Baron in the Trees’. Joseph Beuys was ook een belangrijk figuur in dit verband. “Op de Biënnale van Kassel in 1982 ging hij in heel de stad Kassel jonge eikenbomen planten. Dat was een geweldige inspiratie voor mijn Bosco Verticale. Een andere inspiratie vormde het bosje op een van de torens uit de 15e eeuw in Lucca.” We zien het plaatje van een paar forse bomen boven op de toren.

Boeri is continu bezig met zijn Bosco Verticales. Hij laat windtesten uitvoeren op bomen, kijkt welke bomen ‘rond’ kunnen wortelen, doet onderzoek naar opname van CO2 en fijnstof door de bomen en planten. “Het is nog steeds een experiment. De eerste resultaten zijn goed. We weten we nu dat we in iedere stad een eigen bomenkeuze moeten maken. We hebben een eigen botanische kraamkamer. Er is al sprake van vermindering van CO2 rond de gebouwen en de vogels vinden er al hun nest. Een heel goed teken.”

Er is continu onderzoek hoe het onderhoud aan te pakken. Een variëteit van facades wordt ontworpen. Er komen plaatjes voorbij van Lausanne, met ceders op de verschillende verdiepingen, Utrecht, Paris, Tirana, Manhattan, Nanjing. De bosco verticale van Nanjing wordt nu gebouwd. Er wordt daar daarnaast ook een plan uitgewerkt voor een ‘Slow food village project’ met een circulaire economie. In het dorpje komen ook een bibliotheek, een school en een museum. We zien een plaatje van groen overkapte fietspaden in Macau en scholen met groene tuinen in Tirana. Een Fiume Verde, een groene rivier in Milaan zelf. “Meer natuur in de stad is heel belangrijk, vooral in China, India en Brazilie. Een Smart City is eco-sufficient. En zo’n city is gebaseerd op het concept van de ‘Mondialité’. En ook komt er een World Forum on Forests (and Cities).”

Fresco van Rafael

We zien een plaatje van een fresco van Rafael met de filosofen Aristoteles en Plato, ‘De School van Athene’. In de Veneranda Biblioteca Ambrosiana in Milaan hangt het aan de muur als tekening. “De filosofen hebben diep nagedacht over de mensen en de wereld. Dat moeten wij in onze tijd ook doen. Als dat niet gebeurt, zullen wij uiteindelijk als soort de aarde moeten verlaten.” Ook daar heeft Boeri over nagedacht. We zouden dan naar Mars moeten, bijvoorbeeld, maar dan moeten we die planeet eerst leefbaar maken. We zien plaatjes van grote pluisbollen vol met zaadjes zwevend in het heelal op weg naar Mars.  

Zijn er vragen aan Stefano Boeri? ‘Je kunt de natuur inzetten als middel, maar ook digitale technieken. Wat vindt u daarvan?’ Boeri: ‘Zeker, helemaal mee eens. Ook de digitale technieken kunnen bijdragen aan een oplossing. En zeker de combinatie van de twee. ’
‘Houdt u de kennis voor uzelf, of deelt u uw kennis?’ Boeri: ‘Ik deel de kennis, ik heb het hele proces rond Bosco Vertical in een dik boek beschreven.’

Petra Blaisse

Het woord is aan Petra Blaisse. Zij is van Inside Out Design, https://www.insideoutside.nl/ Er zijn projecten in Europa, Azie en Amerika. Ze vertelt over de Giardini di Porta Nuova met de groene long Biblioteca degli Alberi. “We wonnen in 2002 een prijsvraag om een park midden in Milaan te ontwerpen. Het was een onbestemd stuk grond met verschillende hoogten. We ontwierpen een plan met lineaire paden, verschillende niveaus en met verschillende boomgroepen. De communicatie met de gemeente verliep nogal moeizaam. In 2010/11 kregen we het eerste contract. Toen bedachten we ons: wat zat er allemaal in de grond? Niet veel schoons, de grond was flink vervuild. Het afgraven van de vervuilde grond kostte 10 miljoen euro. Toen hadden we nog 10 miljoen euro over om het eigenlijke park te gaan maken. Van 2012 tot 2015 werkten we aan het definitieve contract. Maar het is allemaal gelukt. In oktober 2018 was het park gereed. We zien de plaatjes voorbij komen. Een bijzonder en mooi park, met smalle en brede paden, diverse bosgroepen en vele planten, bloemen en bomen in een beginstadium.  

Thom Aussems van Urbandustrial en daarvoor van wooncorporatie SintTrudo had ook een dik boek geschreven. Het ging over de omvorming van het voormalig Philips complex Strijp-S. en ‘landscape urbanism’. Allerlei planners hadden hun ideeën naar voren gebracht voor een nieuw Strijp-S, onder andere de stadsontwerper Riek Bakker. Maar aan een groene invulling werd aanvankelijk weinig aandacht gegeven. Dat kwam er geleidelijk wel enigszins in. Bakker ontwierp bijvoorbeeld twee daktuinen, maar de ideeën over een Strijp-S Bosco Verticale kwamen pas later, toen het in Milaan leek te lukken. En nu komt er echt van: een Bosco Verticale in Eindhoven. De naam: Trudo Toren.

Roel Janssen was bij Signify (onderdeel van Philips) directeur van GrowWise. GrowWise doet aan City Farming Horticultire met LED solutions, vertelde hij. Dat gebeurde op de derde verdieping van een gebouw op de High Tech campus. Er werd vooral sla, in diverse varianten, geteeld. Er werd samengewerkt met Planet Farms R & D Lab in Milaan onder het motto ‘Als we het in Milaan kunnen, kunnen we het overal’.  

Zie het filmpje: 

En ten slotte was het woord aan Elphi Nelissen, professor Sustainability van de TUe.  De TU zet in al haar projecten sustainability centraal, vertelde ze. “Gecombineerd met Mobility, Health en Data. De TUe is – met UNStudio en studententeam Casa - betrokken betrokken bij de bouw van een slimme woonwijk in Helmond, naast de vinexwijk Brandevoort, ‘Brainport Smart District’. De plaatjes doen idyllisch aan. Mooie huizen, overal groen, boompjes op de balkons en groentetuinen op straat. En iedereen is buiten.

https://www.ddw.nl/
https://www.tue.nl/tue-campus/
https://www.designacademy.nl/
https://www.stefanoboeriarchitetti.net/

 

 

Reageren