De wereld van de Haagse kunstenaar, 48 - Anna Moreno

Ik spreek met Anna Moreno op de laatste dag van haar Tafeltennis-project An Awkward Game. Een week lang stond in Art Project Space 1646 in de Boekhorststraat Tafeltennis centraal. En wel in de context  van politiek en diplomatie.

We zitten aan de helft een tafeltennistafel die Anna Moreno zelf gemaakt heeft. Ze maakte ze van triplex en ze beschilderde het met schoolbordverf, zodat er ook met krijt op geschreven kon worden. Moreno: ‘Schoolbordverf ligt nog het dichtst bij de verf die gebruikt wordt voor professionele tafels.’ Er is veel op gespeeld in de week dat het evenement duurde. Op de tweede avond – waar ik bij was – sparden Ossie Almak, uit Sudan en Marcel Rajewicz, uit Polen, op professioneel niveau, terwijl Anna ondertussen op het balkon in het midden een lezing hield.

De wortel en de stok

Er liggen 50 boekjes met de titel On how to play an awkward game op de tafel, een van de laatste onderdelen van het project. ‘Het is een speech van Xu Yin-sheng, een Chinese topspeler, gericht aan het Chinese damesteam. Het gaat over de relatie tussen tafeltennis en klassenbewustzijn. Ik heb ‘interventies’ in zijn toespraak gemaakt door middel van ingelaste teksten, onder andere in kleine rechthoeken.’  Als laatste onderdeel van het project zal Anna Moreno de twee laatste batjes, die nog blank zijn van een tekening of opschrift gaan voorzien. Op het moment dat ik met haar spreek,  weet nog niet wat het wordt.

Aan de linkerwand (gezien vanuit de voordeur) hangen twee bij twee de batjes waarmee is gespeeld in de voorgaande dagen. Op de eerste twee batjes een wortel en een stok. Dit in verband met het thema van die avond, toen D’66-er Bob van den Bos, naast politicus ook expert diplomatie en internationale relaties, gast was. Hoe benader je de andere partij, lok je hem naar je toe (wortel) of ben je op je hoede en heb je een werktuig gereed (stok)?

Ping-pong diplomatie

Op een andere set batjes zien we Kissinger en Tsjoe En-lai, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken van China ten tijde van Mao. Hun geheime onderhandelingen zouden uiteindelijk tot de doorbraak in de ijskoude relatie van China met het westen leiden. Maar daar ging iets aan vooraf, en wel Ping Pong.

Anna Moreno, een kunstenaar afkomstig uit Barcelona, ook docent op de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, vertelt over het ontstaan van het project.  ‘Het begon allemaal toen ik dit boek las’ zegt ze. Ze laat me het boek zien, een paperback geschreven door Nicolas Griffin met de titel Ping-Pong Diplomacy: The Secret History Behind the Game That Changed the World. Het gaat over de doorbraak in de ijskoude relatie tussen China en de VS die tot stand kwam door ping-pong spelers. De pers had het over ping-pong diplomatie. De schrijver, Nicholas Griffin,  toont aan dat het ping-pong spel van het begin van zijn bestaan als georganiseerde sport gekoppeld was aan de communistische leer. Hoe dat zo kwam? Door een persoon: Ivor Montagu, zoon van een rijke Engelse baron en spion voor de Sovjet-Unie.

In de verkeerde bus

Anna Moreno: ‘Hoewel zijn vader uit de hoogste Engelse klasse kwam, met de titel van Lord, werd hij communist. Hij wilde het communisme over de hele wereld bevorderen met behulp van ping-pong. Hij werd spion, vriend van Trotsky en Charley Chaplin en maakte het mogelijk dat Hitchcock zijn eerste films kon maken. Hij overtuigde Mao ervan het ping-pongspel in China te introduceren – het spel was op dat moment daar onbekend – en het te ontwikkelen tot nationale sport met de bedoeling het te gebruiken in de Chinese buitenlandse politiek. Mao nam het idee over en ging aan de slag. Overal kwamen tafeltennistafels en langzaam steeg het niveau.

In 1971 vond het wereldkampioenschap plaats in Japan. Onder de deelnemende landen bevonden zich Amerika en China. Op gegeven moment bevond een van de Amerikaanse spelers, Glen Cowan, zich in de verkeerde bus, de bus met de Chinese spelers. Zhuang Zedong, de aanvoerder van de Chinezen, vatte het niet slecht op. Hij gaf zelfs een cadeau aan Cowan. Een zeefdruk van de bergen van Huangshan. Toen hij de bus uitstapte namen de persfotografen foto’s. Dat ging de wereld over. Het Amerikaanse team werd uitgenodigd naar China te komen. En na een tijdje ging Nixon naar China en werd het Chinese team uitgenodigd naar Amerika te komen. In het geheim hadden Kissinger en Tsjoe En-lai al alles voorbereid; ze wisten gedekt door de president van Pakistan. Voormalige ping-ponger Zhuang Zedong zou het nog brengen tot minister van Buitenlandse Zaken van China.’

Ideologie

In het project trekt Anna Moreno parallellen tussen diplomatie en dialogics, een concept bedacht door de Russische filosoof Mikhail Bakhtin. Bakhtin vond uit hoe lezers betrokken raakten bij een verhaal door middel van niet-lineaire processen. Het concept wordt tegenwoordig ook gebruikt in de sociale wetenschappen. Het gaat erom hoe dialoog ervoor kan zorgen dat het bestaan van ‘de ander’ mogelijk wordt.

Anna Moreno: ‘Althusser, de filosoof, noemt het ideologische interpellatie.   Laat ik een voorbeeld geven. Ik schrijf op de muur: JIJ BENT STOM. Dan kun je je aangesproken voelen of niet. In het eerste geval, als je je aangesproken voelt, ben je onderdeel van het proces, de ideologie. Al mijn werk gaat over ideologie. Ik probeer ideologie te vinden op plaatsen waarvan mensen denken dat die er niet is, bijvoorbeeld in relaties tussen mensen of in het dagelijkse leven.   

Radical Colophon

Naast het tafeltennis-project deed en doet ze andere projecten, bijvoorbeeld het project Radical Colophon.  Ze is er al mee naar Weimar geweest (Bauhaus), San Francisco (San Francisco Museum of Modern Art), Amsterdam (W139)  en Seoel (SASG).  Het is een evenement dat gaat over ‘radicale esthetiek’. Het bestaat uit een ruimte die voortdurend verandert. Met behulp van performances wordt een debat uitgelokt met een aantal geselecteerde gasten. Het onderwerp is esthetiek en activisme. Ze gaat het in september in Groningen, met studenten van de Kunstacademie Minerva. En mogelijk gaat het tafeltennisproject voor een tweede editie naar Helsinki. Maar voorlopig gaat ze terug naar Barcelona voor een welverdiende vakantie. ‘Ik ga uitrusten en misschien ga ik het boek van Griffin nog een keer lezen. Het is zó  onwaarschijnlijk wat er allemaal gebeurd is Je leest het als een thriller.’

Op mijn laatste vraag, of ze nog een kleine of grote afsluitende gedachte heeft over haar kunst of kunst in het algemeen, zegt ze: ‘Tegen mijn studenten zeg ik altijd dat kunst geen nut heeft. Zeker niet in een agressief kapitalistisch systeem.  Misschien heeft het op de lange duur wel nut, dat zou kunnen. Daar ben ik nog niet uit.’

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1