Fort Jutphaas

Horizontal tabs

Beschrijving

Fort Jutphaas mag dan misschien een relatief klein fort zijn, de bijbehorende geschiedenis is groot. Aan het begin van de veertiende eeuw staat op de plek waar het huidige fort Jutphaas zich nu bevindt, het kasteel Plettenburg.

De vermoedelijke opdrachtgever voor het kasteel is de Burggraaf van Utrecht, Gijsbert uten Gooi. Rond 1840 is het Kasteel Plettenburg in dusdanig slechte staat waardoor het moet worden afgebroken. Het fort te Jutphaas werd omstreeks 1820 aangelegd als gebastioneerde schans op de weg van Jutphaas naar Houten, waar zich de tuinen van het kasteel bevonden. De Franse bezetting was net beëindigd en besloten was op diverse plaatsen de Hollandse Waterlinie te versterken.

Batterijen ondersteunen

Het fort was aangelegd in de vorm van een langgerekte, dwars op het acces (de toegang) gelegen gebastioneerde schans. Later is aan de keelzijde een verdedigbaar wachthuis gebouwd. Het fort was aan de achterzijde voorzien van een vrijstaande gecreneleerde – van schietgaten en kantelen voorziene -  muur.  

Fort Jutphaas diende om batterijen te ondersteunen, mochten die door de vijand worden aangevallen en om te beletten dat door afdamming van het Inundatiekanaal de toevoer van water uit de sluis bij Honswijk belemmerd zou worden. Ook werd inundatie aan weerzijden bewaakt  en werd een eventuele terugtocht van troepen gedekt. Om het fort heen mocht, ingevolge de Kringenwet, niet of met mate gebouwd worden.

Vliegtuig neergehaald

Tijdens de mobilisatie van 1914 werden de ook de forten van de Waterlinie gemobiliseerd. Over deze periode niet veel bekend over Jutphaas. Voor de militairen betekende het dat ze een lange periode van huis waren. Dit gaf allerlei spanningen en ook heimwee stak de kop op. Voor veel boerengezinnen betekende het dat er te weinig mankracht was om te oogsten.

In 1939 werden er plannen gemaakt om het fort in zijn geheel te camoufleren. Normaal gesproken was er al een camouflage door beplanting. Door op en om het fort struiken en bomen te planten liet men het geheel opgaan in de achtergrond. Voor het fort te Jutphaas bleek dit niet voldoende te zijn. In de oorlogsdagen van mei 1940 zijn er op en rond het fort een aantal schermutselingen geweest. Een van de wapenfeiten was het neerhalen van een vliegtuig.

Op 13 mei maakt een vrijwel onbeschadigd vliegtuig een buiklanding, ergens tussen Jutphaas en Jaarsveld. In het vliegtuig worden zeer belangrijke documenten gevonden. De bemanning, die bestaat uit vier man word krijgsgevangen gemaakt. Later in 1940 krijgen de Duitsers het fort in handen.

Admiraal Karl Dönitz

In de periode van 1940-1945 is het fort gebruikt door de Deutsche Kriegsmarine als radio zend- en ontvangststation. Met name de berichtgeving en de coördinatie van de Duitse onderzeeërs van Admiraal Karl Dönitz werd hier vandaan verzorgd. Om die reden is het fort ook gebombardeerd door de geallieerden.  Het heeft weinig schade opgelopen en is na de oorlog weer helemaal hersteld. In 1943 werd het de Duitsers te heet onder de voeten en verlieten zij het fort.

De commandant van de Duitse Kriegsmarine, Admiraal Dönitz, zou regelmatig op het fort verblijven om van daaruit de operaties van zijn vloot te leiden. Hij zou zich overigens niet zo op zijn gemak voelen op het Fort. Slapen deed hij dan over het algemeen op een andere plaats. Wel zou hij tot laat in de avond op het fort aanwezig om zijn vloot te coördineren. Dönitz zou in april 1945, Adolf Hitler opvolgen.

Het verhaal gaat dat voor dat zij vertrokken de Duitsers een groot betonnen blok op de radiozender hebben gestort en dat de zender daar nog steeds onder ligt. Door de verhoudingen kunnen we aannemen dat het blok ongeveer 3 meter hoog moet zijn.

Wijnhandel

In 1959 wordt het fort verkocht en overgedragen aan Jonkheer Calkoen die hier een wijnkoperij vestigde. Na 26 jaar werd de wijnkoperij overgenomen door de familie Kortekaas die de wijnhandel tot bloei bracht. Rietveldwines borduurt verder op deze traditie en maakt van het Fort een wijnbelevingscentrum waar proeverijen en cursussen en andere evenementen georganiseerd worden.

De jongste wijnkoper op het Fort te Jutphaas is wijnkoperij Trouvaille. Op het fort worden speciale bottelavonden gehouden en het fort is dan is toegankelijk voor publiek. Alle wijnen die in de kelders van het fort liggen, zijn door de directie ter plekke bij de wijnboeren geproefd en geselecteerd. De wijnkoperij staat nu bekend onder de naam Rietveld Wines.   

De ondernemer heeft grote plannen met het bomvrije wachtgebouw. Als het mogelijk is wil hij de gehele wijnhandel onderbrengen in de kelders. De begane grond zal dan verbouwd worden tot restaurant. Beide gelegenheden bieden dan mogelijkheden zoals een fortdiner voorafgegaan door een rondleiding.  Vanaf 1988 zijn er scoutinggroepen in het fort ondergebracht in een clubhuis met de naam ‘Janboel’.

Renoveren

Het Fort te Jutphaas is in niet al te beste staat. Delen van het fort zijn beschadigd waardoor lekkages zijn ontstaan. In samenwerking met de gemeente Nieuwegein, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en monumentenzorg is renovatie overeengekomen. Het terrein van het fort in Nieuwgein-Noord wordt vanaf 2017 omgevormd tot een park. Het wordt een terrein om te ontspannen en te verblijven.  

Bronnen: 

http://encyclopedie-van-de-waterlinie.123website.nl/
https://www.detweedeverdieping.nu/images/pdf/Fort%20bij%20Jutphaas%20naslagwerk.pdf
http://www.nieuwegein.nl/fortjutphaas
http://forten.nl/activiteit/wijnproeven-op-fort-jutphaas/
https://wijnfortjutphaas.nl/ 

 

Adres

Fort Jutphaas
3439 LX Nieuwegein

Openingstijden

Woensdag 13:00 tot 18:00 uur
Donderdag 10:00 tot 18:00 uur
Vrijdag 10:00 tot 18:00 uur
Zaterdag 10:00 tot 17:00 uur

Wijnbar en Zomerterras  zijn bij mooi weer geopend van 1 april t/m 30 september, ook op zondag 

Telefoonnummer

030-6031708

Facilities

  •  
  •  
  •  

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0